नवी दिल्ली – पंतप्रधान नरेंद्र मोदींच्या हस्ते आज ‘ई रुपी’ सेवेचा शुभारंभ करण्यात आला आहे. नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडियाने विकसित केलेले ई-रुपी हे प्रीपेड ई-व्हाउचर आहे. ‘ई-रुपी’ हे डिजिटल पेमेंटचे कॅशलेस आणि कॉन्टॅक्टलेस माध्यम आहे. आपल्या UPI प्लॅटफॉर्मवर नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडियाने वित्तीय सेवा विभाग, आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालय आणि राष्ट्रीय आरोग्य प्राधिकरण यांच्या सहकार्याने विकसित केले आहे. ई-आरयूपीआय सेवेचे प्रायोजक लाभार्थी आणि सेवा प्रदात्याशी कोणत्याही भौतिक इंटरफेसशिवाय डिजिटल पद्धतीने जोडते.
डिजिटल अर्थव्यवस्था विकसित करण्यासाठी भारताने चालविलेल्या प्रयत्नांना यश मिळताना दिसत आहे. डिजिटल व्यवहाराच्या माध्यमातून कंपन्या, दुकानदार आणि नागरिक व्यवहार करत आहेत. डिजिटल व्यवहारांना गेल्या काही महिन्यांपासून गती मिळताना दिसत आहे. जुलै महिन्यात ६ लाख ६ हजार २८१ कोटी रुपयांचा विक्रमी डिजिटल व्यवहार झाला आहे. ३२४ कोटी व्यवहारांच्या माध्यमातून ६ लाख ६ हजार २८१ कोटी रुपयांची देवाणघेवाण झाली आहे. भारताने डिजिटल व्यवहारांना चालना मिळावी, यासाठी यूपीआय म्हणजेच युनिफाईड पेमेंट इंटरफेस ही यंत्रणा विकसित केली आहे. डिजिटल व्यवहार वाढावे यासाठी नॅशनल पेमेंट कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया प्रयत्नशील आहे.
डिजिटल पेमेंटचे कॅशलेस आणि कॉन्टॅक्टलेस E-RUPI हे साधन आहे. क्यूआर कोड किंवा एसएमएस स्ट्रिंग-आधारित हे एक ई-व्हाउचर आहे, जे लाभार्थ्यांच्या मोबाइलवर वितरित केले जाते. या वन टाईम पेमेंट यंत्रणेचे वापरकर्ते कार्ड, डिजिटल पेमेंट अॅप किंवा इंटरनेट बँकिंग प्रवेशाशिवाय सर्व्हिस प्रोव्हायडर व्हाउचर रिडीम करू शकतील. ई-रुपी हे देखील सुनिश्चित करते की व्यवहार पूर्ण झाल्यानंतरच सर्व्हिस प्रोव्हायडरला पैसे दिले जातील. प्री-पेड असल्यामुळे सेवा पुरवणाऱ्याला कोणत्याही मध्यस्थांच्या सहभागाशिवाय वेळेवर पैसे देण्याचे आश्वासन ई-रुपी देते. वेलफेअर सर्व्हिसचे लीक-प्रूफ वितरण सुनिश्चित करण्याच्या दिशेने हे एक क्रांतिकारी पाऊल असणार आहे.
ई-रुपीचा वापर आयुष्मान भारत, प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना, खत अनुदान, इत्यादी योजनांअंतर्गत सेवा पुरवण्यासाठी देखील केला जाऊ शकतो. खाजगी क्षेत्र देखील आपल्या कर्मचारी कल्याण आणि कॉर्पोरेट कार्यक्रमांचा भाग म्हणून या डिजिटल व्हाऊचरचा लाभ घेऊ शकतात.