दक्षिण चीन समुद्र… समुद्राचा एक भाग ज्याला चीन स्वतःचा मानतो आणि त्यावर आपला हक्क सांगण्यासाठी वेळोवेळी उल्लंघन करत असतो. विस्तारवादी चीन या भागावर आपले वर्चस्व तर दाखवतोच, पण आसपासच्या देशांनाही घाबरवत असतो. चीनने याठिकाणी अनेक कृत्रिम बेटे बांधली आहेत, यावरून चीनच्या अरेरावीचा अंदाज लावता येतो.
आयएनएस विक्रांत आणि आयएनएस विक्रमादित्यची कहाणी, या दोन ‘महान युद्धनौका’ भारतीय नौदलासाठी कशा ठरतील गेम चेंजर्स?
एवढेच नाही तर तीन बेटांवर लष्करी तळही बांधण्यात आले आहेत. ड्रॅगनची ही कृती पाहिल्यानंतर हे स्पष्ट झाले आहे की चीनचे पुढील लक्ष्य समुद्राचा मोठा भाग ताब्यात घेणे आहे. भारतही चीनला प्रत्युत्तर द्यायला शिकला आहे. चीनचे डावपेच पाहता भारतीय नौदलाने INS विक्रांत आणि INS विक्रमादित्य या दोन मोठ्या युद्धनौका अरबी समुद्रात तैनात केल्या आहेत. या दोन्ही विमानवाहू युद्धनौकांचा सामर्थ्य आणि क्षमतेच्या बाबतीत जगातील पहिल्या दहा विमानवाहू युद्धनौकांमध्ये समावेश आहे.
स्वदेशी बनावटीच्या INS विक्रांतला लवकरच भारतीय नौदलात समाविष्ट करण्याची तयारी सुरू आहे. आयएनएस विक्रांतचे वजन 45 हजार टन असून तिची लांबी 262 मीटर आहे, तर रुंदी 59 मीटर आहे. यात 2200 कंपार्टमेंट आहेत. 1600 हून अधिक क्रू सामावून घेऊ शकतील अशा पद्धतीने त्याची रचना करण्यात आली आहे. ही शक्तिशाली युद्धनौका स्वतःवर 40 लढाऊ विमाने वाहून नेऊ शकते.
हे MiG-29 लढाऊ विमाने, कामोव्ह-31 हेलिकॉप्टर, MH-60R मल्टी-रोल हेलिकॉप्टर आणि अनेक स्वदेशी हलकी हेलिकॉप्टर (ALH) आणि लढाऊ विमाने (LCA) सोबत तैनात आहे. 1.10 लाख अश्वशक्तीच्या शक्तिशाली टर्बाइन आहेत, यावरून त्याची शक्ती मोजली जाऊ शकते. या युद्धनौकेची स्ट्राइक फोर्स रेंज 1500 किमी आहे. यासोबतच हे जहाज हवेत मारा करण्याची क्षमता असलेल्या 64 बराक क्षेपणास्त्रांनी सुसज्ज आहे.
भारताच्या सागरी इतिहासातील सर्वात मोठी युद्धनौका INS विक्रमादित्य जगातील 10 सर्वात मोठ्या विमानवाहू जहाजांमध्ये समाविष्ट आहे. INS विक्रमादित्यचे वजन 45 हजार 570 टन असून तिची लांबी 283.5 मीटर तर रुंदी 61 मीटर आहे. ही कीव वर्गाची सुधारित युद्धनौका आहे. ही शक्तिशाली युद्धनौका 2013 साली भारतीय नौदलाला सुपूर्द करण्यात आली होती.
24 मिग-29 आणि 10 हेलिकॉप्टर एकाच वेळी तैनात आहेत, यावरून त्याची ताकद किती आहे, याचा अंदाज लावता येतो. INS विक्रमादित्य 500 किलोमीटरच्या परिघात शत्रू शोधण्यात तज्ञ आहे. इतकेच नाही, तर ते कोणत्याही प्रकारचे क्षेपणास्त्र, टॉर्पेडो किंवा इलेक्ट्रॉनिक हल्ल्याला पराभूत करण्यास सक्षम आहे.
भारतीय नौदलाची ताकद वाढवण्यासाठी विक्रांत श्रेणीची दुसरी विमानवाहू युद्धनौका लवकरच दाखल होणार आहे. या विमानाचे वजनही सुमारे 45 हजार टन असेल. राफेल एम, मिग-29 के, तेजस ही लढाऊ विमाने एकत्र तैनात करता येतील, यावरून या विमानाच्या ताकदीचा अंदाज लावता येतो. यात एकाच वेळी 28 लढाऊ विमाने आणि हेलिकॉप्टर तैनात केले जाऊ शकतात.
या युद्धनौका बनवण्यामागे चीनशी स्पर्धा करणे आणि युद्धात थेट लढा देणे हा आहे. या युद्धनौकेची लांबी 860 फूट तर रुंदी सुमारे 203 फूट असेल. ही युद्धनौका ताशी 56 किलोमीटर वेगाने पुढे जाईल. या युद्धनौकेचे शत्रूपासून संरक्षण करण्यासाठी त्यात क्षेपणास्त्रविरोधी यंत्रणा आणि मारिच ॲडव्हान्स टॉरपीडो डिफेन्स सिस्टिम बसवण्यात आली आहे. यासोबतच जमिनीवरून हवेत मारा करणाऱ्या क्षेपणास्त्र बराक 8 चे 32 सेल असतील.
चीनकडे आहेत कोणती विमानवाहू युद्धनौका ?
- शेनडोंग एयरक्राफ्ट कॅरियर
चीनची सर्वात शक्तिशाली शेनडोंग एयरक्राफ्ट कॅरियर युद्धनौका अतिशय अत्याधुनिक आहे. त्याचे वजन 70 हजार टन आहे, यावरून त्याच्या ताकदीचा अंदाज लावता येतो. त्याची लांबी 305 मीटर आहे, तर रुंदी सुमारे 75 मीटर आहे. या शक्तिशाली विमानवाहू नौकेत एकाच वेळी 44 लढाऊ विमाने बसू शकतात. अमेरिकेच्या गुप्तचर संस्थांच्या मते, या एयरक्राफ्ट कॅरियर नौकेत अशी अनेक घातक शस्त्रे बसवण्यात आली आहेत, ज्यामुळे ती जगातील सर्व युद्धनौकांपेक्षा वेगळी आहे.
- लिओनिंग एयरक्राफ्ट कॅरियर
लिओनिंग एयरक्राफ्ट कॅरियर युद्धनौका ही जगातील चौथी सर्वात मोठी आणि शक्तिशाली युद्धनौका आहे. चीनला ही युद्धनौका कुझनेत्सोव्ह क्लास एअरक्राफ्ट म्हणून विकसित करायची होती, पण नंतर चीनने त्यात बदल केला. चीनच्या लिओनिंग विमानवाहू नौकेचे वजन 58 हजार टन आहे. ही विमानवाहू नौका एकाच वेळी 50 लढाऊ विमाने आणि हेलिकॉप्टर वाहून नेऊ शकते. चीनच्या या शक्तिशाली एयरक्राफ्ट कॅरियर युद्धनौकेची लांबी 304 मीटर आहे, तर त्याची रुंदी 75 मीटर आहे.
- फुजियान सुपरएअरक्राफ्ट कॅरियर
चीनने अलीकडेच फुजियान सुपरएअरक्राफ्ट कॅरियर समुद्रात सोडले आहे. या युद्धनौकेत सर्व धोकादायक शस्त्रे बसवण्याचे काम सुरू आहे. ते HQ-10 शॉर्ट रेंज क्षेपणास्त्र प्रणाली आणि स्वसंरक्षणासाठी 30 mm H/PJ-11 ऑटोकॅननने सुसज्ज असेल अशी माहिती आहे.
त्याची खासियत अशी आहे की ते लांबून येणाऱ्या क्षेपणास्त्रांना डागून फायटर जेट्सचा मागोवा घेण्यास सक्षम असेल आणि लक्ष्य निश्चित केल्यानंतर ते तिथेच खाली पाडेल. या विमानवाहू नौकेत चीन आपली J-15B आणि J-35 जनरेशनची लढाऊ विमाने तैनात करणार आहे. या युद्धनौकेवर KJ-600 AEWC विमान तैनात केले जाणार असल्याची माहिती आहे, जी समुद्रातही हेरगिरी करेल.