कपिल देव यांच्या भारतीय क्रिकेटमधील योगदानाबद्दल क्वचितच कोणाला माहिती नसेल. जागतिक क्रिकेटमधील महान अष्टपैलू खेळाडूंपैकी एक कपिल देव यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने 1983 मध्ये पहिल्यांदा विश्वचषक जिंकला, त्यानंतर भारतातील क्रिकेटचा चेहरामोहरा बदलला. कपिलने आपल्या स्फोटक फलंदाजीने आणि विशेषतः वेगवान गोलंदाजीने टीम इंडियाची ताकद वाढवली होती. अशा परिस्थितीत कपिलच्या नावावर अनेक विक्रम झाले. तथापि, त्यांच्या अनेक रेकॉर्डमध्ये, एक असा रेकॉर्ड आहे, ज्याची अनेक वर्षांपासून चर्चा केली जात आहे, परंतु सत्य हे आहे की तो दावा खोटा आहे.
6 जानेवारी 1959 रोजी जन्मलेल्या कपिल देव यांनी आपल्या 16 वर्षांच्या दीर्घ कारकिर्दीत भारतासाठी 131 कसोटी आणि 225 एकदिवसीय सामने खेळले. विशेषत: कसोटीत कपिल देव यांनी असे चमत्कार केले आहेत, जे आजपर्यंत भारतीय क्रिकेटमधील अन्य कोणताही वेगवान गोलंदाज करू शकला नाही. कपिलच्या 434 कसोटी विकेट्स हा या फॉरमॅटमध्ये सर्वाधिक विकेट्स घेण्याचा विक्रम बराच काळ राहिला. अनिल कुंबळे आणि रविचंद्रन अश्विन सारखे दिग्गज फिरकीपटू कपिलच्या पुढे गेले असतील, पण अन्य कोणताही भारतीय वेगवान गोलंदाज त्यांना मागे टाकू शकला नाही.
साहजिकच कपिल देव यांची वेगवान गोलंदाज म्हणून महानता सिद्ध करण्यासाठी हे आकडे पुरेसे आहेत. याशिवाय कपिल यांची आणखी एक खासियत म्हणजे शिस्तीसाठी ओळखले जात होते. कर्णधारपदच नाही, तर गोलंदाजीतही. त्यांच्या शिस्तीमुळे कपिलच्या नावावर एका विक्रमाची कहाणी जमा झाली. कसोटी क्रिकेटमध्ये नो-बॉल टाकण्याचा हा विक्रम आहे. असे म्हटले जाते की कपिलने 131 कसोटी सामन्यांच्या दीर्घ कारकिर्दीत एकदाही नो-बॉल टाकला नाही.
Myth that great Kapil dev never bowled no ball in his test career has been debunked here, his second delivery in test cricket was a NO ball 👇🏻 https://t.co/r5KK22QgqE
— omer (@realomerlatif) October 16, 2023
साहजिकच, हा दावा आहे, ज्यावर विश्वास ठेवणे खूप कठीण आहे, परंतु कपिल यांच्या शिस्तप्रिय खेळामुळे या दाव्यावर विश्वास ठेवला गेला. त्यामुळेच कपिल यांनी त्यांच्या कसोटी कारकिर्दीत कधीही नो-बॉल टाकला नाही, असे बरेच दिवस बोलले जात होते. पण सत्य यापेक्षा पूर्णपणे वेगळे आहे. संपूर्ण कारकीर्द वेगळी आहे, कपिल यांनी कसोटी कारकिर्दीतील दुसऱ्या चेंडूवर ही चूक केली होती. ऑक्‍टोबर 1978 मध्ये कसोटी पदार्पण करताना, कपिल यांच्या दुसऱ्याच चेंडूला अंपायरने नो-बॉल घोषित केले होते.
आता, त्या काळात टीव्ही अंपायर नव्हते आणि त्यामुळे आणखी बरेच नो बॉल दिले गेले नसण्याची शक्यता आहे. तथापि, असे असूनही, वेगवान गोलंदाज म्हणून कपिल यांची क्षमता प्रश्नाच्या पलीकडे होती आणि आजही आहे. कपिल यांनी केवळ भारतातील क्रिकेटला एक नवीन ओळख दिली नाही, तर युवा क्रिकेटपटूंमध्ये वेगवान गोलंदाजीही प्रसिद्ध केली, ज्याचा प्रभाव आजपर्यंत दिसून येत आहे.