भारतीय सैन्यात ट्रान्सजेंडर्सची भरती होणार का? जगातील अनेक देशांच्या सैन्यात ट्रान्सजेंडर्सची भरती झाल्यानंतर आता भारतही यासाठी मोठे पाऊल उचलू शकतो. त्यासाठी देशात एक अभ्यास गट तयार करण्यात आला आहे, जो यासंबंधीच्या पैलूंचा विचार करेल. सध्या अमेरिका, ब्रिटन आणि इस्रायलसह जगातील 19 देशांच्या सैन्यात ट्रान्सजेंडर्सची भरती केली जात आहे. नेदरलँड्स हा जगातील पहिला देश आहे, जिथे त्याची सुरुवात 1974 मध्ये झाली.
इंडियन एक्स्प्रेसच्या वृत्तानुसार, भारतीय सशस्त्र दल सैन्यात त्यांच्या भरतीची शक्यता तपासत आहे. यासाठी खास एक गट तयार करण्यात आला असून, तो संरक्षण क्षेत्रात कसा तैनात करता येईल याचा अभ्यास करेल. हा उपक्रम यशस्वी झाल्यास देशात समानता आणण्याच्या दिशेने एक मोठे पाऊल ठरेल. जाणून घ्या आता किती आव्हाने आहेत, हा मुद्दा कधी निर्माण झाला आणि जगातील कोणत्या देशांमध्ये त्यांची भरती केली जात आहे.
आत्तापर्यंत भारतीय लष्कराच्या कोणत्याही भागात ट्रान्सजेंडर्सना प्रवेश मिळालेला नाही. मात्र, याबाबत वेळोवेळी सूचना देण्यात आल्या आहेत. रिपोर्टनुसार, नपुंसकांना सैन्यात प्रवेश मिळाल्यास त्यांना प्रशिक्षणापासून निवडीपर्यंत कोणताही दिलासा दिला जाणार नाही. तसेच विविध प्रकारच्या पोस्टिंगमध्ये कोणतीही सवलत दिली जाणार नाही.
सरकारने या दिशेने पावले टाकली, तर अनेक आव्हाने उभी राहतील. असे झाल्यास त्याकडे रोजगाराची संधी म्हणून पाहता येणार नाही, असे एका अधिकाऱ्याचे म्हणणे आहे. येथे अनेक आव्हानांना सामोरे जावे लागणार आहे. जसे- त्यांच्या राहण्यासाठी घर, शौचालय आणि कामाचा नमुना.
उल्लेखनीय म्हणजे, भारतीय नौदलाने 2017 मध्ये साबी गिरी, पूर्वी मनीष कुमार गिरी म्हणून ओळखले जात होते, यांना बडतर्फ केले होते. त्यांच्या बडतर्फीच्या वेळी, नौदलाने एका निवेदनात म्हटले होते की त्यांच्या रजेदरम्यान एका खाजगी रुग्णालयात लिंग पुनर्नियुक्तीची शस्त्रक्रिया करण्यात आली होती. त्यामुळे त्यांना प्रशासकीयदृष्ट्या सेवेतून बडतर्फ करण्यात आले.
फर्स्ट पोस्टच्या अहवालानुसार, 2020 मध्ये, बीएसएफ, सीआरपीएफ आणि एसएसबीने केंद्र सरकारला सांगितले होते की ते असिस्टंट कमांडंटच्या ऑफिसर कॅडर पदासाठी ट्रान्सजेंडर्सची भरती करतील.
2015 मध्ये, तामिळनाडूने देशातील पहिल्या पोलिस अधिकाऱ्याची नियुक्ती केली. त्याच वेळी, छत्तीसगड हे पोलीस दलात ट्रान्सजेंडर समुदायाची सक्रियपणे भरती करणारे पहिले राज्य ठरले.
1974 मध्ये पहिल्यांदाच सैन्यात तृतीयपंथीयांची भरती सुरू झाली. असे करणारा तो पहिला देश ठरला. यानंतर जगातील अनेक देशांनी नपुंसकांना सैन्यात प्रवेश दिला. नेदरलँडनंतर 1976 मध्ये स्वीडन, 1878 मध्ये डेन्मार्क, 1979 मध्ये नॉर्वे आणि त्यानंतर कॅनडा, अमेरिका आणि ब्रिटनमध्ये हाच ट्रेंड सुरू झाला.