भारताच्या या फायटर जेटला जगभरात मागणी, जाणून घ्या कोणी कोणी दाखवले स्वारस्य?


भारताची गणना जगातील सर्वात मोठ्या शस्त्रास्त्र आयात करणाऱ्या देशांमध्ये केली जात होती, परंतु आता भारत जगातील शस्त्रास्त्र निर्यात करणाऱ्या देशांमध्ये सामील होण्याचा प्रयत्न करत आहे. शस्त्रास्त्र निर्यातदार म्हणून उदयास येण्याचे भारताचे प्रयत्न मित्र देशांना ‘तेजस’ विमाने विकण्याच्या क्षमतेवर अवलंबून असतील. अनेक देशांनी भारतीय बनावटीच्या तेजस या लढाऊ विमानात स्वारस्य दाखवण्यास सुरुवात केली आहे, परंतु सध्या कोणताही करार झालेला नाही.

युरेशियन टाईम्समध्ये प्रसिद्ध झालेल्या वृत्तानुसार, लष्करी शस्त्रास्त्र निर्यातदार बनण्याची महत्त्वाकांक्षा पूर्ण करण्यासाठी भारताला किमान एक दशक किंवा कदाचित अधिक वाट पाहावी लागेल. कारण लाइट कॉम्बॅट एअरक्राफ्ट मॅन्युफॅक्चरिंग कंपनी सध्या भारतीय हवाई दलाला (IAF) या लढाऊ विमानांचा पुरवठा करण्यात आणि त्यांची MK-2 आवृत्ती विकसित करण्यात व्यस्त आहे.

नायजेरियाने LCA तेजसमध्ये स्वारस्य दाखवले आहे, जो भारतासोबत US$1 बिलियन कराराचा भाग आहे. परंतु एलसीएमधील नायजेरियन स्वारस्यांचे तपशील अद्याप स्पष्ट झालेले नाहीत. त्याला एकतर ते आपल्या सशस्त्र दलांसाठी विकत घ्यायचे आहे किंवा हिंदुस्तान एरोनॉटिक्स लिमिटेडचे ​​औद्योगिक सहकार्य हवे आहे. असे मानले जाते की याद्वारे नायजेरिया आपला लष्करी-औद्योगिक विकास मजबूत करू इच्छित आहे.

या वर्षी जुलैमध्ये अर्जेंटिनाचे संरक्षण मंत्री जॉर्ज टायना भारताच्या अधिकृत दौऱ्यावर असताना अर्जेंटिना आपल्या हवाई दलासाठी तेजस विमान खरेदी करण्यासाठी भारतासोबत करार करण्याचा प्रयत्न करत होते. परंतु यादरम्यान, अनेक भारतीय मीडिया प्लॅटफॉर्मने अर्जेंटिनाने एलसीए खरेदी करण्यात स्वारस्य असल्याच्या बातम्या देखील प्रकाशित केल्या होत्या.

नायजेरिया आणि अर्जेंटिना हे जागतिक स्तरावरील देशांपैकी एक आहेत, ज्यांनी तेजसमध्ये “स्वारस्य” दर्शवले आहे, परंतु “मेड इन इंडिया” लढाऊ विमान खरेदी करण्यासाठी अद्याप कोणतीही पावले उचलली नाहीत. इतर अनेक देश, विशेषत: आफ्रिका, दक्षिण अमेरिका आणि दक्षिण पूर्व आशियातील देशांनाही भारतीय लढाऊ विमानांमध्ये रस आहे.

ऑगस्ट 2022 मध्ये, भारताचे संरक्षण राज्यमंत्री अजय भट्ट यांनी संसदेत माहिती दिली की भारताच्या तेजस विमानात स्वारस्य दर्शविणाऱ्या सहा देशांमध्ये युनायटेड स्टेट्स, ऑस्ट्रेलिया, इंडोनेशिया आणि फिलिपिन्स यांचा समावेश आहे. ते म्हणाले होते की अर्जेंटिना आणि इजिप्त हे इतर दोन देश आहेत ज्यांना त्यांच्या हवाई दलासाठी तेजस विमानात रस आहे.

परंतु मलेशियाची बोली HAL ने तेजस विमानासाठी निर्यात बाजार शोधण्याचा आणि जगाला सांगण्याचा एक प्रयत्न होता की भारताने चौथ्या पिढीच्या लढाऊ विमानांसाठी जागतिक बाजारपेठेत प्रवेश केला आहे, ज्यात काही निवडक देशांशी स्पर्धा करण्याची क्षमता आहे. अमेरिका, रशिया, चीन आणि फ्रान्ससारखे देश आपली लढाऊ विमाने विकत आहेत.

तज्ज्ञांचे निरीक्षण आहे की हे एक मोठे आव्हान आहे, जे भारतीय वायुसेनेच्या (IAF) गरजा पूर्ण करण्यासाठी दरवर्षी पुरेशा प्रमाणात तेजस जेट तयार करण्याच्या HAL च्या क्षमतेमध्ये आहे. एचएएलने दोन स्क्वाड्रनमध्ये काम करण्यासाठी भारतीय हवाई दलाला 40 तेजस विमाने सुपूर्द केली आहेत. परंतु हे 20 तेजस Mk1 लवकर ऑपरेशनल क्लिअरन्स प्रकार आहेत आणि बाकीचे अंतिम ऑपरेशनल क्लिअरन्स प्रकार आहेत.

याचा अर्थ HAL ला 83 विमानांची संपूर्ण ऑर्डर भारतीय हवाई दलाला पुरवण्यासाठी सुमारे पाच वर्षे लागतील. भारतीय हवाई दल आपल्या फायटर स्क्वॉड्रन्सची ताकद वाढवण्यासाठी आणखी 100 तेजस Mk1-A विमाने मागवण्यास उत्सुक असल्याचे वृत्त आहे. याचा अर्थ भारतीय हवाई दलासाठी तेजसच्या निर्मितीसाठी आणखी चार वर्षे लागतील.