राखी… म्हणायला एक धागा आहे, पण तो जीवनातील सर्वात मौल्यवान भावा-बहिणीच्या नात्याशी जोडतो. रक्षाबंधनाच्या दिवशी बहिणी आपल्या भावाच्या मनगटावर धागा बांधून त्याला दीर्घायुष्याची शुभेच्छा देते, तर भाऊ आपल्या बहिणीच्या रक्षणाची शपथ घेतो. भावा-बहिणीचे प्रेम आणि नाते चित्रपटांमध्येही अनेकदा दाखवण्यात आले आहे. बॉलीवूड गाण्यांमध्ये भावाची तुलना चांद आणि अनमोल रतन यांच्याशी करण्यात आली आहे, तर भाऊ आपल्या बहिणीला एक हजारांमध्ये खास मानतो. या बॉलिवूड गाण्यांशिवाय रक्षाबंधनाचा सण अपूर्ण वाटतो.
मीना कुमारीच्या काजल या चित्रपटात भाऊ-बहिणीच्या नात्याचे सुंदर चित्रण करण्यात आले होते. चित्रपटातील ‘मेरे भैया… मेरे चंदा, मेरे अनमोल रतन’ हे गाणे बहिणीचे भावावरचे प्रेम दाखवण्यासाठी पुरेसे आहे. रक्षाबंधनाला हे गाणे आठवत नसेल असा क्वचितच कोणी असेल. हे गाणे आशा भोसले यांनी गायले होते.
त्याचबरोबर बलराज साहनी आणि नंदा यांच्या ‘छोटी बहन’ या चित्रपटातील ‘भैय्या मेरे, राखी के बंधन को निभाना’ हे गाणे लोकांच्या मनात घर करून आहे. हे गाणे लता मंगेशकर यांनी गायले असून हे गाणे बहुतेक घरांमध्ये राखीच्या दिवशी वाजवले जाते.
आणि 1974 मध्ये धर्मेंद्र आणि सायरा बानो यांच्या रेशम की डोरी चित्रपटात राखीवरील एक खास गाणे देखील समाविष्ट केले गेले. चित्रपटातील ‘बेहना ने भाई की कलाई पे प्यार बांधा है’ हे गाणे राखीचा सण आणि बहीण-भावाच्या प्रेमाचे भान भरते.
हरे रामा हरे कृष्णा चित्रपटातील ‘फूलों का तारों का सबका कहना है’ हे गाणे आजही मनाला भावूक करते. हे गाणे ऐकून कोणत्याही बहिणीच्या डोळ्यात अश्रू येत नाहीत. भावाचे बहिणीवरचे प्रेम दाखवणाऱ्या या गाण्याला लता मंगेशकर आणि किशोर कुमार यांनी आवाज दिला होता.
अक्षय कुमारचा चित्रपट रक्षाबंधनाच्या नावाने आला होता. चित्रपट फ्लॉप झाला असेल, पण चित्रपटातील ‘धागों से बांधा ये रिश्ता’ हे गाणे प्रचंड गाजले. चित्रपटात भाऊ-बहिणीचे प्रेम दाखवण्यात आले आहे.
मात्र, बदलत्या काळात भाऊ-बहिणीचे नाते चित्रपटांपासून दूर होताना दिसत आहे. हृतिक रोशनच्या अग्निपथ या चित्रपटात भाऊ-बहिणीचे प्रेम दाखवण्यात आले होते. याशिवाय करीना कपूरच्या का अँड की या चित्रपटात भाऊ-बहिणीतील प्रेम दाखवण्याचा प्रयत्न करण्यात आला होता. भाऊ-बहिणीच्या नात्यावर बनवलेले चित्रपट कमी झाले असतील, पण या नात्यातील प्रेम कधीच कमी होऊ शकत नाही.