Damask Rose : 12 लाख रुपये प्रतिकिलो दराने विकले जाते हे गुलाब तेल, जाणून घ्या का आहे एवढे महाग?


संपूर्ण भारतात गुलाबाची लागवड केली जाते. त्यातून परफ्यूम, सुगंधी तेल आणि सौंदर्य उत्पादने बनवली जातात. पण दमास्क गुलाबाची (दमास्क रोझ) बाब वेगळी आहे. गुलाबाची ही एक अतिशय चांगली विविधता आहे. त्याची किंमत देखील सामान्य गुलाबापेक्षा जास्त आहे. असे म्हटले जाते की दमास्क गुलाबाचे मूळ ठिकाण सीरिया आहे, परंतु आता अनेक देशांमध्ये त्याची लागवड केली जात आहे. हिमाचल प्रदेशात शेतकऱ्यांना त्याची लागवड करण्याचे प्रशिक्षण दिले जात आहे. दमास्क गुलाबापासून परफ्यूम आणि अतर बनवले जातात. याशिवाय पान मसाला आणि गुलाबपाण्यामध्येही ते तेल म्हणून वापरले जाते.

किसान टॉकच्या अहवालानुसार, गुणवत्ता आणि क्वालिटीमुळे भारतातही दमास्क गुलाबाची मागणी वाढत आहे. त्याचे तेल 10 ते 12 लाख रुपये प्रतिकिलो दराने विकले जाते. भारतातील शेतकऱ्यांनी दमास्क गुलाबाची लागवड केल्यास त्यांचे नशीब बदलू शकते. विशेष बाब म्हणजे इन्स्टिट्यूट ऑफ हिमालयन बायोरिसोर्स टेक्नॉलॉजी (IHBT), पालमपूर, हिमाचल प्रदेश सतत दमास्क गुलाबावर संशोधन करत आहे, जेणेकरून शेतकरी बांधवांना त्याच्या लागवडीतून चांगले उत्पन्न मिळू शकेल.

बाजारात दमास्क गुलाबाची किंमत मागणीनुसार वर-खाली होत असते. मात्र त्याचा दर नेहमीच 10 ते 12 लाख रुपयांच्या दरम्यान असतो. त्याचे तेल इतके महाग विकले जाते, कारण एक किलो तेल काढण्यासाठी दररोज साडेतीन टन दमास्क लागतात. असे असले तरी दमास्क गुलाबाचे उत्पादन फारच कमी आहे. त्यामुळेच त्याचे तेल इतके महाग विकले जाते. तथापि, तेल काढताना, गुलाबपाणी देखील बाहेर येते, जे सामान्य गुलाबाच्या पाण्यापेक्षा खूप वेगवान आहे. परफ्यूम तयार करण्यासाठी त्याचे फक्त काही थेंब पुरेसे आहेत.

आयएचबीटीचे अभियंता मोहित शर्मा सांगतात की, फुलांपासून काढलेले तेल किंवा त्याच्या रसापासून बनवलेले परफ्यूम काचेच्या बाटलीत ठेवले जात नाही. ते फक्त अॅल्युमिनियमच्या बाटलीतच ठेवावे लागते. मोहित शर्मा यांच्या मते, फ्लॉवर ऑइलमध्ये 100 ते 150 कंपाऊंड्स आढळतात. यापैकी फक्त 15-16 संयुगे अशी आहेत, जी तेलाच्या स्वरूपात आहेत. फुलांचे तेल काचेच्या बाटलीत ठेवल्यास त्यावर सूर्यप्रकाश पडतो. अशा परिस्थितीत, कंपाऊंड खराब होईल, ज्यामुळे तेलाची गुणवत्ता निरुपयोगी होईल.