थंडा म्हणजे कोका-कोला, ही टॅग लाईन तुम्ही ऐकलीच असेल, उन्हात घसा थंड करण्यासाठी तुम्ही कोला प्यायला असेल. फक्त कोलाच नाही, तर इतर ब्रँड्सची चव कधी ना कधी चाखलीच असेल, पण आपण जे शीतपेय पितो ते जगाला कसे मिळाले माहीत आहे का? त्याचा शोध कोणी लावला आणि काय आहे भारतातील कोलाचा इतिहास?
जगातील शीतपेयांचा इतिहास जुना आहे, परंतु जर आपण कोलाबद्दल बोललो, तर जगाला ते 18 व्या शतकात एका प्रयोगादरम्यान मिळाले. औषधांची सवय घालवण्यासाठी औषध बनवताना त्याचा शोध लावणारे डॉक्टर होते. बर्याच काळापासून हे शीतपेय डोकेदुखीवर औषध म्हणूनही वापरले जात होते. चला जाणून घेऊया त्याचा इतिहास काय आहे?
1886 मध्ये अटलांटा येथे कोलाचा शोध जगात लागला, जिथे जॉर्जियातील जेकब्स फार्मसीमध्ये लोकांसाठी सिरप तयार करण्यासाठी डॉ. जॉन पेम्बर्टन यांनी ते तयार केले होते. कोका-कोलाच्या वेबसाइटनुसार, डॉ जॉनने लॅबमध्ये तयार केलेले पेय लॅबमधून बाहेर काढले. या पेयात त्याने सोडा वॉटर मिसळले. जेव्हा त्याने ते लोकांना प्यायला दिले, तेव्हा सर्वांना ते खूप आवडले. यानंतर कंपनीने ते पेय म्हणून विकण्यास सुरुवात केली. फार्मसी कंपनीने बनवल्यापासून ते सुरुवातीला डोकेदुखीवर औषध म्हणून वापरले जायचे.
डॉ. जॉनचा हा पहिला पेय शोध नव्हता. असे म्हटले जाते की यापूर्वी 1885 मध्ये देखील जॉनने वाइन कोका बनवला होता, ज्यामध्ये अल्कोहोल मिसळले होते. ते टॉनिक म्हणून वापरले जात होते. मात्र, काही काळानंतर एका बिलामुळे त्यावर बंदी आली आणि कंपनीने नवीन औषध बनवण्याचा प्रयत्न सुरू केला. या प्रयोगादरम्यान कोलाचा जन्म झाला.
डॉ जॉन पेम्बर्टन यांनी बनवलेल्या या पेयामध्ये कॅफिन, कोकाची पाने देखील टाकण्यात आली होती, त्यामुळे या पेयाचे नाव कोका-कोला ठेवण्यात आले. असे म्हटले जाते की फ्रँक रॉबिन्सनने हे नाव पेयाला दिले होते. सुरुवातीला ही कोका-कोला एका दिवसात फक्त नऊ ग्लास बनवू शकत होती. हळूहळू त्याची मागणी वाढत गेली आणि आज जगात कोट्यवधी बाटल्या विकल्या जातात.
भारतात कोका-कोलाची विक्री 1949 मध्ये सुरू झाली. त्यावेळी भारतातील ही एकमेव कंपनी होती. प्युरड्रिंक त्या वेळी त्याचे उत्पादन करत असे, 1977 मध्ये कंपनीने आपला व्यवसाय दुमडला, कारण परकीय चलन कायद्यानुसार, तिला भारतीय उपकंपनीला अधिक हिस्सा द्यायचा होता. यानंतर कॅम्पा कोला सुरू करण्यात आला. स्पर्धेअभावी ते बाजारात आले. 90 च्या दशकात कौटुंबिक वादामुळे हा ब्रँड देखील गायब झाला, त्यानंतर पेप्सीकोने भारतात प्रवेश केला, 1991 नंतर कोका-कोलाने पुन्हा भारतात आपली उत्पादने विकण्यास सुरुवात केली.