पुष्पा-2 आणि लाल चंदनाची तस्करी, सोन्याइतके महाग का शेषाचलम जंगलातील हे लाकूड ?

यातील एक विशेष गोष्ट म्हणजे शैव आणि शाक्त समाजातील लोक पूजेसाठी लाल चंदनाचा वापर करतात. जाणून घ्या शेषाचलमचे जंगल किती मोठे आहे आणि लाल चंदन इतके महाग का आहे, ज्यामुळे त्याची तस्करी केली जाते.

शेषाचलम टेकड्यांची लांबी सुमारे 80 किलोमीटर आणि रुंदी सुमारे 40 किलोमीटर आहे. जगातील अनेक देशांमध्ये लाल चंदनाला जास्त मागणी आहे. यामध्ये चीन, जपान, सिंगापूर आणि यूएईचा समावेश आहे. परदेशात मागणी असल्याने या लाकडाची तस्करी होते.

दुर्मिळ चंदनामध्ये लाल चंदनाची गणना होते, त्यामुळे तस्करांचे डोळे यावर असण्याचे देखील एक कारण आहे. आंध्र प्रदेशात त्याच्या काढणीवर बंदी आहे. राज्याबाहेर नेणे बेकायदेशीर आहे. गेल्या काही वर्षांत विशेषत: येथे आढळणाऱ्या लाल चंदनाच्या झाडांची संख्या जवळपास 50 टक्क्यांनी कमी झाली आहे.

इंडिया टुडे मॅगझिनच्या एका अहवालानुसार, पूर्वी तस्करांना लाल चंदनातून सुमारे 1200 टक्के नफा मिळत असे, म्हणूनच ते आपला जीव धोक्यात घालून दरवर्षी सुमारे 2 हजार टन लाल चंदनाची तस्करी चेन्नई, मुंबई, तुतीकोरीन आणि बंदरांवर करतात. कोलकाता ते नेपाळमार्गे चीनला पोहोचवले जाते.

तस्करीसाठी चादर, मोहरीचा केक, नरयन फायबर, मीठ यामध्ये लपवून एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी नेले जात होते. तस्करांना पकडण्यासाठी अनेक वेळा मोहिमा राबविण्यात आल्या. 2015 मध्ये झालेल्या चकमकीत अनेक तस्कर मारले गेले. याबाबत येथील कायदा कडक आहे. लाल चंदनाची तस्करी करताना आढळल्यास 11 वर्षांची शिक्षा होऊ शकते.

ही चंदनाची दुर्मिळ प्रजाती आहे, ज्याची झाडे विशेषतः आंध्र प्रदेश, तामिळनाडू आणि कर्नाटकमध्ये आढळतात. येथील हवामान त्याच्या उत्पादनात विशेष भूमिका बजावते. हे उष्णकटिबंधीय आणि उपोष्णकटिबंधीय हवामानात वाढते. हे लाकूड त्याच्या खोल लाल रंगासाठी प्रसिद्ध आहे ज्यातून उच्च दर्जाचे फर्निचर, कोरीवकाम आणि सजावटीच्या वस्तू बनविल्या जातात.

शतकानुशतके पारंपारिक औषधांमध्ये लाल चंदनाचा वापर केला जात आहे. हे संधिवात आणि त्वचा संक्रमण उपचार करण्यासाठी वापरले जाते. त्यातील अँटीसेप्टिक गुणधर्म जखमा भरण्यास मदत करतात.

लाल चंदनाची किंमत त्याची गुणवत्ता आणि मागणीच्या आधारावर ठरवली जाते. TOI च्या अहवालानुसार, लाल चंदनाची सरासरी किंमत 50 हजार ते 1 लाख रुपये प्रति किलो आहे. जर लाल चंदन उच्च दर्जाचे असेल, तर त्याची किंमत 2 लाख रुपये प्रति किलोपर्यंत पोहोचते.

मागणी वाढल्याने लाल चंदनाची तस्करीही वाढली. अहवालानुसार, 2016-2020 या काळात भारतातून सुमारे 20,000 टन लाल चंदनाची तस्करी झाली. कडक कायदे आणि सुरक्षेमुळे ते थांबवण्याचे प्रयत्न केले जात असले, तरी त्याचे तस्करीचे जाळे व्यवस्थित असल्याचा दावा मीडिया रिपोर्ट्समध्ये करण्यात आला आहे.