Nobel Peace Prize 2024 : नोबेल शांतता पुरस्कार जाहीर झाला, तो मिळाला या जपानी संस्थेला

नॉर्वेजियन नोबेल समितीला या वर्षीच्या नोबेल शांतता पुरस्कारासाठी एकूण 286 उमेदवारांकडून अर्ज प्राप्त झाले, त्यापैकी 89 संस्था होते. शेवटच्या वेळी म्हणजे 2023 मध्ये इराणी पत्रकार आणि मानवाधिकार कार्यकर्त्या नर्गिस मोहम्मदी यांना शांततेचा नोबेल पुरस्कार मिळाला होता. इराणमध्ये बंदी घातलेल्या संघटनेच्या डिफेंडर्स ऑफ ह्युमन राइट्स सेंटरचे उपसंचालक म्हणून ते त्यांच्या कामासाठी प्रसिद्ध आहेत.

अमेरिकेतील पोर्टलँड येथे जन्मलेले लिनस पॉलिंग हे दोन नोबेल पारितोषिक मिळालेले जगातील एकमेव व्यक्ती आहेत. त्यांना एक नोबेल पारितोषिक रसायनशास्त्रासाठी आणि दुसरे शांततेसाठी मिळाले. नोबेल पारितोषिकाच्या अधिकृत सोशल मीडिया अहवालानुसार, त्यांनी रासायनिक बंध समजून घेण्यासाठी आणि वर्णन करण्यासाठी क्वांटम मेकॅनिक्सचा वापर केला. नंतर त्यांनी अण्वस्त्रांच्या विरोधात जोरदार मोहीम सुरू केली आणि अण्वस्त्र चाचणीवर बंदी घालण्यासाठी याचिका दाखल केली.

वांगारी माथाई या केनियाच्या पहिल्या महिला प्राध्यापक होत्या आणि नोबेल शांतता पुरस्कार मिळालेल्या पहिल्या आफ्रिकन महिला होत्या. त्यांनी ग्रीन बेल्ट चळवळीची स्थापना केली, त्यामुळे लाखो झाडे लावली गेली. याशिवाय 2014 साली भारताचे कैलाश सत्यार्थी आणि पाकिस्तानच्या मलाला युसुफझाई यांनाही शांततेचा नोबेल पुरस्कार जाहीर झाला होता. पहिला नोबेल शांतता पुरस्कार 1901 मध्ये स्वित्झर्लंडचे हेन्री ड्युनांट आणि फ्रान्सचे फ्रेडरिक पासी यांना देण्यात आला होता.

नॉर्वेच्या संसदेने (स्टोरटिंगेट) निवडलेल्या समितीद्वारे नोबेल शांतता पुरस्कार दिला जातो. या समितीमध्ये नॉर्वेजियन संसदेने नियुक्त केलेल्या 5 सदस्यांचा समावेश असतो, जे पुरस्कारासाठी विजेत्यांची निवड करतात. त्याच वेळी, नोबेल पारितोषिक आणि डिप्लोमासह, विजेत्याला पारितोषिक रकमेसह एक दस्तऐवज देखील दिला जातो.