रिंकू सिंगच्या मुद्द्यावर सविस्तर बोलण्यापूर्वी 2019 चा वर्ल्ड कप आठवा. विश्वचषकाच्या खूप आधी अंबाती रायडूला तो चौथ्या क्रमांकावर खेळणार असल्याचे सांगण्यात आले होते. त्या काळात चौथ्या क्रमांकावर फलंदाजी करणे हे टीम इंडियासाठी मोठे आव्हान होते. त्यामुळेच अंबाती रायुडूला या क्रमांकावर फलंदाजीसाठी आधीच सज्ज राहण्यास सांगण्यात आले. त्यावेळी रोहित शर्मा आणि केएल राहुल सलामीला फलंदाजी करत होते. विराट कोहली तिसऱ्या क्रमांकावर खेळायचा. विराट कोहली संघाचा कर्णधार होता. पण जेव्हा संघ निवडण्याची संधी आली, तेव्हा अचानक अंबाती रायडूच्या जागी विजय शंकर आला. विजय शंकरबद्दल असे म्हटले जात होते की तो ‘थ्री डायमेन्शनल’ खेळाडू आहे.
अंबाती रायुडू खूप निराश झाला. प्रसारमाध्यमे आणि सोशल मीडियावर मोठा गदारोळ झाला. अगदी निराश झालेल्या रायडूने ट्विट केले की, त्याने वर्ल्ड कप पाहण्यासाठी 3-डी चष्मा मागवला आहे. यानंतर या ट्विटवर बराच गदारोळही झाला होता. बरं, 2019 च्या विश्वचषकात भारताने उपांत्य फेरी गाठली. न्यूझीलंडने उपांत्य फेरीत भारताचा पराभव करून स्पर्धेतून बाहेर फेकले, तेही केवळ 240 धावांचे लक्ष्य गाठायचे असताना. आता पाच वर्षांनंतर पुन्हा तीच परिस्थिती निर्माण झाली आहे. रिंकू सिंगची टी-20 विश्वचषकासाठी खात्रीशीर निवड मानली जात होती. पण तो फक्त राखीव खेळाडूपर्यंत पोहोचू शकला. इतक्या लोकांचा अचानक रिंकू सिंगवरचा विश्वास कसा उडाला, असा प्रश्न उपस्थित करणे योग्य आहे.
संघ व्यवस्थापन म्हणजे कर्णधार आणि प्रशिक्षक. कोलकाताचा कर्णधार श्रेयस अय्यर आणि प्रशिक्षक गौतम गंभीर. श्रेयस अय्यर स्वतः यावेळी अनेक आव्हानांशी झुंज देत आहे. त्याचा केंद्रीय करार त्याच्या हाताबाहेर गेला आहे. या संघासह गंभीरचे पुनरागमन झाले आहे. सुनील नारायण याचा त्यांनी उत्तम वापर केला आहे. रहमतुल्ला गुरबाजच्या जागी त्याने फिल सॉल्टला संधी दिली. कोलकाता संघ सध्या 9 पैकी 6 सामने जिंकून दुसऱ्या स्थानावर आहे. त्यामुळे तुम्ही गौतम गंभीरच्या रणनीतीवर शंका घेऊ शकत नाही. कारण गंभीर हा नेहमीच एक खेळाडू आणि संघाला प्रथम स्थान देणारा कर्णधार मानला जातो. पण त्याच्या रणनीतीमुळे रिंकू सिंगचे नुकसान स्पष्टपणे झाले आहे. रिंकू सिंगची ताकद ही त्याची कमजोरी बनली आहे.
आता त्याला फलंदाजीची फार कमी संधी मिळाल्याची चर्चा सर्वत्र आहे. आकडेवारी देखील हे सिद्ध करते. 9 सामने खेळल्यानंतर रिंकू सिंगने या मोसमात एकूण 82 चेंडूंचा सामना केला आहे. यामध्येही तो दोनदा नाबाद परतला आहे. त्याचा स्ट्राइक रेट 150 आहे. पण धावा फक्त 123 आहेत, कारण त्याने प्रत्येक सामन्यात सरासरी 9 चेंडूंचा सामना केला आहे.
हे असेही समजू शकते की आयपीएल सुरू होण्यापूर्वी अक्षर पटेल आणि शिवम दुबे टी-20 विश्वचषकाच्या सांघिक शर्यतीत रिंकू सिंगपेक्षा खूप मागे होते. मात्र अक्षर पटेलला दिल्लीने आणि शिवम दुबेला चेन्नईने फलंदाजीच्या क्रमवारीत संधी दिली. या दोन्ही खेळाडूंनी दोन्ही हातांनी ही संधी साधली. हे दोन्ही खेळाडू विश्वचषक संघात आहेत. प्रशिक्षक म्हणून गौतम गंभीरच्या रणनीतीमुळे रिंकू सिंगचे थेट नुकसान झाले आहे. T20 फॉरमॅटमध्ये असे मानले जाते की पहिल्या चार क्रमांकावर तुम्ही तुमच्या टॉप-4 फलंदाजांना खेळवले पाहिजे, रिंकू सिंगचाही कोलकाता नाईट रायडर्सच्या टॉप-4 फलंदाजांमध्ये समावेश नाही का?
रिंकू सिंगपेक्षा गौतम गंभीरसाठी ही स्पर्धा अधिक महत्त्वाची आहे, हे खरे आहे. जर त्याने कोलकाता संघाला ट्रॉफी जिंकून दिली, तर त्याला रिंकू सिंगबद्दल कोणी विचारणार नाही. कोलकात्याला चॅम्पियन बनवणे हे देखील त्याचे काम आहे, त्याच्यासाठी कोणत्याही एका खेळाडूची भूमिका ‘न्याय्य’ करणे हे प्राधान्य नाही. पण राहुल द्रविडने बोलायला हवे होते. रोहित शर्मा टी-20 फॉरमॅटमध्ये कर्णधारपद भूषवत नव्हता, पण राहुल द्रविडने हे लक्षात ठेवायला हवे होते की रिंकूने भारतीय संघासाठी खेळलेल्या 15 टी-20 सामन्यांमध्ये 89 च्या सरासरीने साडेतीनशेहून अधिक धावा केल्या होत्या. यामध्ये त्याचा स्ट्राईक रेट 176.23 होता. सात सामने असे आहेत, जेव्हा रिंकू सिंग नाबाद परतला आहे.
हे डाव कोणत्याही कमकुवत संघाविरुद्ध आले आहेत असे नाही. यातील काही डाव ऑस्ट्रेलिया आणि दक्षिण आफ्रिकेसारख्या संघांविरुद्ध आहेत. टी-20 विश्वचषकासाठी निवडीबाबत असेही बोलले जात आहे की, रोहित शर्मा टी-20 विश्वचषक संघाच्या निवडीत आयपीएलच्या कामगिरीला जास्त महत्त्व देण्याच्या बाजूने नव्हता. मग आंतरराष्ट्रीय सामन्यांमध्ये रिंकू सिंगच्या कामगिरीकडे दुर्लक्ष कसे झाले? या प्रश्नाचे उत्तर देण्याच्या स्थितीत सध्या तरी कोणी नाही.