कोलकाता नाईट रायडर्सचा मार्गदर्शक गौतम गंभीरने अलीकडेच आयपीएलमध्ये कूकाबुराऐवजी ड्यूक बॉलचा वापर करावा, असे म्हटले आहे. त्याने सांगितले की हा चेंडू गोलंदाजांसाठी अधिक उपयुक्त ठरेल आणि क्रिकेटमध्ये संतुलन आणेल, जे फलंदाजांच्या बाजूने होत आहे. कूकाबुरा, एसजी आणि ड्यूक हे तीन चेंडू जगभरातील क्रिकेटमध्ये वापरले जातात. पण सध्याची चर्चा कूकाबुरा आणि ड्यूकची आहे. प्रश्न असा आहे की ड्यूक बॉलमध्ये असे काय आहे, जे कूकाबुरामध्ये नाही, ज्यामुळे ते काढून टाकण्याची मागणी केली जात आहे. या दोघांमधील खरा फरक समजून घेऊ या.
कूकाबुरा आणि ड्यूक बॉलमधील पहिला फरक म्हणजे त्यांची निर्मिती करणारी कंपनी. ड्यूक बॉलची निर्मिती इंग्लंडच्या ब्रिटिश क्रिकेट बॉल्स लिमिटेडद्वारे केली जाते. ही कंपनी 1760 मध्ये इंग्लंडच्या ड्यूक कुटुंबाने सुरू केली होती, जी भारतीय उद्योगपती दिलीप जाजोदिया यांनी 1987 मध्ये खरेदी केली होती. इंग्लंड, वेस्ट इंडिज आणि आयर्लंड हे बॉल वापरतात.
कूकाबुरा बॉलची निर्मिती ऑस्ट्रेलियन कंपनी कूकाबुरा स्पोर्ट्सने केली आहे. हे ऑस्ट्रेलियामध्ये बनवले जातात आणि न्यूझीलंड, दक्षिण आफ्रिका, ऑस्ट्रेलिया, पाकिस्तान, श्रीलंका आणि झिम्बाब्वे वापरतात. कूकाबुराने भारतातही बॉल बनवण्यास सुरुवात केली आहे. कूकाबुराच्या वेबसाइटनुसार त्याची किंमत 5000 रुपये आहे, तर ड्यूक बॉलची किंमत सुमारे 4000 रुपये आहे.
ड्यूक आणि कूकाबुरा बॉलमधील सर्वात मूलभूत परंतु सर्वात महत्त्वाचा फरक म्हणजे त्याची शिलाई. क्रिकेट बॉलमध्ये 6 धागे टाकलेले असतात. ड्यूकच्या बॉलमध्ये, हे सर्व हाताने शिवले जातात, तर कूकाबुरामध्ये, फक्त मधले 2 धागे हाताने आणि बाकीचे मशीनने शिवले जातात.
दोन्ही चेंडूंच्या सीममध्ये खूप फरक आहे. ड्यूकच्या बॉलमध्ये शिलाई करताना, बॉलच्या दोन्ही बाजूंना जोडण्यासाठी सर्व 6 धागे एकत्र येतात. अशा प्रकारे त्याची शिवण तयार केली जाते. यामुळे चेंडू लवकर खराब होत नाही, बराच काळ कडक राहतो आणि खेळपट्टीवर पडल्यानंतर जास्त वेळ शिवण हालचाल होते. तर कूकाबुराच्या सीममध्ये फक्त 2 धागे बॉलच्या दोन्ही बाजूंना जोडतात. याचा परिणाम चेंडूच्या कडकपणावर होतो. यामुळे ते लवकर खराब होते आणि सीमला तेवढी हालचाल होत नाही, हे गौतम गंभीरनेही नमूद केले आहे. उपखंडात म्हणजे आशियाई परिस्थितीत, कूकाबुरा लवकर खराब होतो, कारण तो कमी कठीण असतो.
इंग्लंडमध्ये क्रिकेटच्या मोसमात पावसाचा धोका नेहमीच असतो. म्हणूनच ड्यूक त्यांच्या बॉल्सवर ग्रीस वापरतो. ग्रीसमुळे, गोलंदाजांना चेंडूची चमक अधिक काळ टिकवून ठेवता येते, ज्यामुळे गोलंदाज अधिक काळ स्विंग करत राहतो. तर ऑस्ट्रेलियाची परिस्थिती तशी नाही. त्यामुळे कूकाबुरा कंपनी आपल्या चेंडूंमध्ये ग्रीस वापरत नाही आणि गोलंदाजाला तेवढा स्विंग मिळत नाही.