लोकसभा निवडणुकीच्या 2024 च्या पहिल्या टप्प्यातील मतदानापूर्वी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सोमवारी ANI या वृत्तसंस्थेला मुलाखत दिली. यादरम्यान तथाकथित ‘उत्तर-दक्षिण विभाजना’वर आपले मत मांडताना ते म्हणाले, ‘भारताचे तुकडे पाहणे हा भारताबाबतच्या गैरसमजाचा परिणाम आहे. तुम्ही भारतात पाहिले, तर प्रभू रामाच्या नावाशी संबंधित गावे सर्वात जास्त कुठे आहेत? ती तामिळनाडूत आहेत.
2011 च्या जनगणनेनुसार भारतात सुमारे 6 लाख 40 हजार गावे आहेत. या आकडेवारीचा अभ्यास केल्यावर असे आढळून आले की अशी अनेक गावे आहेत ज्यांची नावे हिंदू देवी-देवतांच्या नावावर आहेत. उत्तर आणि दक्षिणेसह देशभरात रामाच्या नावाची हजारो गावे आहेत. याशिवाय महाभारत आणि मुघल शासकांच्या पात्रांवरही गावांची नावे दिसली आहेत. भारतातील गावांमध्ये कोणती नावे प्रचलित आहेत ते जाणून घेऊया.
हिंदू देवतांची नावे असलेल्या गावांची संख्या भारतात हजारोंच्या घरात आहे. इंडियन एक्स्प्रेसच्या वृत्तानुसार, केरळ वगळता देशातील जवळपास सर्वच राज्यांमध्ये राम आणि कृष्णाच्या नावाने एक ना एक गाव अस्तित्वात आहे. 2011 पर्यंत, भारतात 2,626 गावे प्रभू रामाच्या नावावर होती. उत्तर प्रदेशात अशी सर्वाधिक 1,026 गावे होती. तर अशी 3,309 गावे होती, ज्यांची नावे कृष्णाच्या वेगवेगळ्या नावांशी संबंधित आहेत. यामध्ये माधोपूर, गोपाळपूर, गोविंदपूर, श्यामनगर यांचा समावेश आहे. एकट्या गोवर्धन नावाची 81 गावे आहेत. तसेच 446 गावे गणेशाच्या नावावर आढळून आली आहेत. शीख धर्माचे संस्थापक गुरु नानक साहिब यांना समर्पित 35 गावे आहेत.
हिंदू धर्मात, महाभारत आणि रामायण हे दोन सर्वात आदरणीय आणि महत्त्वाचे महाकाव्य ग्रंथ आहेत. त्यामुळेच या ग्रंथांतील पात्रांवरून गावांची नावे ठेवण्याचा प्रघात देशात आहे. 2011 च्या जनगणनेच्या आकडेवारीनुसार, देशात 187 गावे आहेत ज्यांची नावे भरत (भगवान रामाचा भाऊ) यांच्या नावावर आहेत. त्याच वेळी, लक्ष्मण (रामाचा भाऊ) यांच्या नावावर 150 हून अधिक गावे आहेत.
रामायणातील मुख्य पात्र आणि रामाची पत्नी ‘सीता’ यांच्या नावावर 75 गावे आहेत, तर लोकप्रिय पात्र ‘हनुमान’ यांच्या नावावर 367 गावे आहेत. याशिवाय रावण (सर्व बिहारमधील) आणि रावणाचे वडील अहिरावण यांच्या नावावरही काही गावांची नावे आढळतात. विशेष म्हणजे कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेशातील गावांची नावेही रामनगरी ‘अयोध्या’ आहेत.
महाभारताबद्दल बोलायचे झाले तर पांडवांमध्ये भीमाच्या नावावर सर्वाधिक गावे आहेत. त्यांची संख्या 385 आहे. पांडवांमध्ये भीम दुसऱ्या क्रमांकावर होता आणि त्यांच्यामध्ये सर्वात शक्तिशाली मानला जातो. यानंतर अर्जुन येतो, जो पांडवांमध्ये तिसऱ्या क्रमांकावर होता. त्यांच्या नावावर 259 गावे आहेत. सत्याचे प्रतीक मानल्या जाणाऱ्या आणि पांडवांचा मोठा भाऊ युधिष्ठिर यांना समर्पित असलेली फक्त दोन गावे आहेत. भीष्म पितामह नावाचे एकच गाव ओरिसातील गंजम जिल्ह्यात आहे.
मुघलांनी भारतावर 300 वर्षांहून अधिक काळ राज्य केले. अहवालानुसार, 2011 मध्ये, मुघल शासकांच्या नावावर असलेल्या डझनभर गावांची नावे तिसऱ्या मुघल सम्राट अकबराच्या नावावर आहेत. त्यांची एकूण संख्या 234 आहे. तर मुघल साम्राज्याचा संस्थापक आणि अकबराचा आजोबा असलेल्या ‘बाबर’कडे 62 गावे आहेत. अकबराचे वडील हुमायून यांच्या नावावर 30 गावे आहेत. ताजमहाल आणि लाल किल्ला बांधणाऱ्या शाहजहानकडे 51 गावे होती आणि शेवटचा प्रमुख मुघल शासक औरंगजेब याच्याकडे 8 गावे होती. औरंगजेब नावाची सर्व गावे उत्तर प्रदेशातील बिजनौर जिल्ह्यात आहेत.