मुघल राजवट उलथून टाकल्यानंतर इंग्रजांनी भारतावर 200 वर्षे राज्य केले. ही गोष्ट त्यावेळची आहे, जेव्हा ब्रिटनने जगातील 56 देशांना एक एक करून गुलाम बनवले होते. ब्रिटन हा साम्राज्यवादाचा एवढा मोठा समर्थक बनला होता की त्याने जगातील जवळपास 90 टक्के देशांवर हल्ले केले होते, असेही म्हटले जाते. आज जगातील सर्वात शक्तिशाली देश मानली जाणारी अमेरिका देखील एकेकाळी इंग्रजांची गुलाम होती. भारताप्रमाणेच इतर अनेक देशांतही इंग्रजांनी मुस्लिम राज्यकर्त्यांना हटवून आपली सत्ता स्थापन केली होती.
1818 पर्यंत ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीची सत्ता भारतावर प्रस्थापित झाली असे मानले जात होते. शेवटचा मुघल सम्राट बहादूर शाह जफरच्या मृत्यूनंतर इंग्रज पूर्णपणे स्वतंत्र झाले होते. याच काळात इंग्रजांनी अनेक मुस्लिम देशांमध्ये आपला विस्तारही सुरू केला.
भारतात ब्रिटीश राजवट सुरू झाल्यापासून ते पहिले महायुद्ध संपेपर्यंत इंग्रज मुस्लिम देशांवर सत्ता स्थापन करण्याचा प्रयत्न करत राहिले. यातील अनेक देश त्यांच्या ताब्यात आले आणि अनेक राजकीय, तांत्रिक, सांस्कृतिक किंवा आर्थिकदृष्ट्या त्यांचे गुलाम झाले. सौदी अरेबिया हा एकमेव प्रदेश होता, जो कोणत्याही प्रकारे ब्रिटिशांच्या अधीन नव्हता.
16 व्या शतकात सुरू झाला वसाहतवाद
किंबहुना, ग्रेट ब्रिटनने 16व्या शतकात परदेशात आपल्या वसाहती स्थापन करण्याचे प्रयत्न सुरू केले आणि फ्रान्सशी स्पर्धेमुळे उत्तर अमेरिका आणि वेस्ट इंडिजमध्ये आपल्या वसाहती स्थापन केल्या. 1670 पर्यंत, ब्रिटिशांनी न्यू इंग्लंड, व्हर्जिनिया आणि मेरीलँडमध्ये अमेरिकन वसाहती स्थापन केल्या होत्या. त्यांनी बर्म्युडा, होंडुरास, अँटिग्वा, बार्बाडोस आणि नोव्हा स्कॉशिया येथेही वसाहती स्थापन केल्या. 1655 मध्ये ब्रिटीशांनी जमैका ताब्यात घेतला. दक्षिण आफ्रिकेतील मुस्लिम देशांवरही इंग्रजांचे राज्य होते. 19व्या शतकापर्यंत, ब्रिटिशांच्या अधिपत्याखालील ओट्टोमन साम्राज्य इस्लाम आणि पाश्चात्य सभ्यतेच्या मिश्र उदाहरणाचे उदाहरण बनले होते.
या मुस्लिम देशांवरही होते इंग्रजांचे राज्य
इराण, सुदान, सोमालिया, इजिप्त, ऑकलंड बेट, बहामा, बहारीन, पाकिस्तान आणि बांगलादेश (त्यावेळचा भारताचा भाग), केनिया, युगांडा, गयाना, मलेशिया, म्यानमार, फिजी, नायजेरिया, सायप्रस, घाना, जॉर्डन, गांबिया, इराक, ए. पॅलेस्टाईन, माल्टा, ओमान, कतार, कुवेत, झांबिया, झांझिबार सल्तनत यांसारख्या मोठ्या संख्येने मुस्लिम देशांवर ब्रिटिशांचे राज्य होते. येथे इंग्रजांनी मुस्लिम राज्यकर्त्यांना हटवून आपली सत्ता स्थापन केली होती.
आजही अनेक देश आहेत ब्रिटिशांच्या अधिपत्याखाली
आणखी एक आश्चर्यकारक बाब म्हणजे आजही सुमारे 14-15 देश ब्रिटिश साम्राज्याखाली येतात. त्याचा प्रमुख ब्रिटिश राजा आहे. हे देश एक प्रकारे त्यांच्याच स्वतंत्र सत्तेखाली चालतात ही दुसरी बाब आहे. अतिशय खास प्रसंगी ब्रिटिश राजघराणे येथे हस्तक्षेप करते.
या देशांमध्ये ऑस्ट्रेलिया, न्यूझीलंड, जमैका, कॅनडा, पापुआ न्यू गिनी, अँटिग्वा आणि बारबुडा, बहामास, ग्रेनाडा, बेलीझ, सेंट व्हिन्सेंट आणि ग्रेनेडाइन्स, सेंट लुसिया, सोलोमन बेटे, तुवालू, सेंट किट्स आणि नेव्हिस इत्यादींचा समावेश आहे. या देशांमध्ये अगदी पंतप्रधान आणि राष्ट्रपती आहेत. तरीही ते सर्व ब्रिटनच्या हाताखाली काम करतात. यापूर्वी ब्रिटनची राणी एलिझाबेथ द्वितीय या सर्व देशांच्या राष्ट्रप्रमुख होत्या. त्याच्या मृत्यूनंतर, हे सर्व देश नवीन राजा राजा चार्ल्सला अहवाल देतात.
त्याचबरोबर जगात एक असा देश आहे, जो आजपर्यंत कधीही कोणाचा गुलाम राहिला नाही. इंग्रजच नाही, तर आजपर्यंत कोणतीही परकीय शक्ती या देशावर राज्य करू शकलेली नाही. हा भारताचा शेजारी देश नेपाळ आहे. कब्जा करण्याचा अनेकांनी प्रयत्न केला, पण ते यशस्वी झाले नाही.