रमजानचा महिना सुरू आहे. इस्लामिक कॅलेंडर हिजरीतील हा 9वा महिना आहे. यानंतर शव्वालचा 10वा महिना सुरू होईल. या महिन्याच्या पहिल्या तारखेला ईद-उल-फित्र साजरी केली जाणार आहे. मुस्लिम समाजाचा हा सर्वात मोठा सण आहे. हिजरी कॅलेंडरचा प्रत्येक महिना चंद्राच्या उगवण्याने सुरू होतो आणि त्याच्या मावळतीने संपतो. शव्वालचा चंद्र पाहून ईद साजरी केली जाते.
ईदच्या दिवशी घरीच गोड पदार्थ बनवले जातात. शेवया सर्व घरांमध्ये नक्कीच बनतात. नवीन कपडे परिधान करणे, अत्तर लावणे, एकमेकांना मिठी मारणे आणि ईदच्या शुभेच्छा देणे, हे सर्व या सणाचा आनंद आहे, परंतु केवळ या गोष्टी करून ईद पूर्ण होत नाही. ईद म्हणजे आनंद आणि सगळ्यात महत्त्वाचे म्हणजे हा सण सगळ्यांसोबत साजरा करणे.
मुस्लिमांना मिळाल्या दोन ‘ईद’
अल्लाहने मुस्लिमांना आनंदाचे स्वरूप म्हणून दोन ईद दिल्या आहेत. यापैकी एकाला ईद-उल-फित्र आणि दुसऱ्याला ईद-उल-अजहा म्हणतात. रमजानच्या पवित्र महिन्यानंतर शव्वालच्या 1 तारखेला ईद-उल-फित्र साजरी केली जाते आणि ईद-उल-अझहा हिजरी कॅलेंडरच्या शेवटच्या महिन्याच्या 10 तारखेला साजरी केली जाते. ईद-उल-फित्रबद्दल बोलूया. या दिवशी सर्व मुस्लिम ईदच्या आनंदात सहभागी होतात. या सणाच्या आनंदात गरीब-श्रीमंत अशी दरी नसते. प्रत्येकजण नवीन कपडे घालतो आणि चांगले अन्न खातो. आता तुम्ही विचार करत असाल की गरीब लोक या दिवशी नवीन कपडे घालतात आणि चांगले पदार्थ कसे खातात? होय, अशीच या पवित्र सणाची संकल्पना आहे, ईद-उल-फित्रबद्दल जाणून घेऊया.
कधी आणि का साजरी केली जाते ईद-उल-फित्र ?
जसे तुम्ही आधी वाचले आहे, ईद-उल-फित्र केव्हा साजरी होते. साहजिकच तो रमजान महिन्यानंतर साजरा केला जातो. हा आनंदाचा सण आहे. 02 हिजरी म्हणजे इ.स. 624 मध्ये प्रथमच याची सुरुवात झाली. हा सण साजरा करण्यामागे दोन मोठी कारणे आहेत. बद्रच्या पहिल्या लढाईत विजय मिळवणे. ही लढाई 02 हिजरी 17 रमजान रोजी झाली. हे इस्लामचे पहिले युद्ध होते.
या लढ्यात 313 निशस्त्र मुस्लिम होते. दुसरीकडे, तलवारी आणि इतर शस्त्रांनी सज्ज असलेल्या शत्रू सैन्याची संख्या 1 हजारांहून अधिक होती. या युद्धात मुस्लिम प्रेषित हजरत मोहम्मद (S.W) यांच्या नेतृत्वाखाली अत्यंत शौर्याने लढले आणि जिंकले. या विजयाचा आनंद साजरा करण्यासाठी मिठाई वाटून सर्वांनी एकमेकांना मिठी मारून शुभेच्छा दिल्या. या आनंदात ईद साजरी केली जाते, असे म्हणतात.
रोजा पूर्ण झाल्याच्या आनंदात अल्लाहची ‘ईद’ भेट
दुसरे प्रमुख कारण म्हणजे ईद हा सण रमजान महिन्यात उपवास, रात्री तरावीह आणि अल्लाहची उपासना पूर्ण झाल्याचा आनंद साजरा करण्यासाठी साजरी केली जाते. कुराणानुसार, ईद हा अल्लाहकडून बक्षीसाचा दिवस मानला जातो. एक महिना उपवास केल्यानंतर, मुस्लिम, दिवसाच्या उजेडात पदार्थ खातात आणि ईद साजरी करतात.
या दिवशी, खजूर आणि गोड पदार्थ खाण्याची परंपरा आहे, ज्यामध्ये शेवया प्रमुख आहे. गोड पदार्थांमुळे, भारतासह काही आशियाई देशांमध्ये याला बोलचालीत गोड ईद देखील म्हटले जाते. या दिवशी सर्वजण एकत्र येऊन ईदगाह येथे ईदची नमाज अदा करतात.
ईद-उल-फित्रच्या दिवशी ‘फित्रा’
ईद-उल-फित्रच्या दिवशी श्रीमंत आणि गरीब यांच्यातील दरी नाहीशी होते. ईदचा सण सर्वांना सोबत घेऊन आनंद साजरा करण्याचा संदेश देतो. सर्व मुस्लिम, मग ते श्रीमंत असो किंवा गरीब, या दिवशी एकत्र नमाज अदा करतात. या दिवशी सर्वजण ईदच्या आनंदात सहभागी होतात आणि यासाठी काही खास नियम करण्यात आले आहेत. ‘ईद’ चा अर्थ आनंद आहे, हे तुम्हाला समजले आहे.
आता आपण ‘फित्रा’ म्हणजे धर्मादाय देणगीबद्दल बोलूया. धर्मादाय म्हणजेच फित्रा देणे ही इस्लाममधील ईदची सर्वात महत्त्वाची बाब आहे. प्रत्येक समृद्ध मुस्लिमाने ईदच्या नमाजपूर्वी फित्रा देणे आवश्यक आहे. हा फित्रा गरिबांना दिला जातो, जेणेकरून तेही आपली ईद साजरी करू शकतील आणि आनंदात सहभागी होऊ शकतील.
देऊ शकता ‘जकात’
फित्रा देणे इस्लाममध्ये वाजिब (योग्य) आहे. त्याच वेळी, जकात देणे हे कर्तव्य (अनिवार्य) आहे. इस्लामच्या नियमांनुसार सोने, चांदी, रोख आणि व्यवसाय असलेल्या मुस्लिमाद्वारे जकात दिली जाते. आपल्या वार्षिक हिश्श्यापैकी 2.5 टक्के रक्कम गरीब आणि गरजू लोकांना जकात म्हणून देणे बंधनकारक आहे. उदाहरणार्थ, एखाद्या मुस्लिमाकडे 52.50 तोळे चांदी किंवा 7.5 तोळे सोने किंवा दोन्ही असल्यास, त्याला जकात देणे आवश्यक आहे. ही जकात एखाद्याच्या गरीब नातेवाईक, शेजारी आणि गरीब असहाय लोकांना दिली जाऊ शकते. बहुतेक मुस्लिम ईदच्या आधी जकात देतात.
अशा प्रकारे साजरी केली जाते ईद
ईदच्या दिवसाची सुरुवात सकाळी फजरच्या नमाजाने होते. त्यानंतर सर्वजण ईदच्या नमाजची तयारी सुरू करतात. या दिवशी पुरुष ईदगाह, जामा मशीद किंवा जवळच्या मशिदीत जातात जेथे ईदची नमाज अदा केली जाते. नमाज अगोदर स्नान करून नवीन कपडे घालतात. सुगंधासाठी परफ्यूम लावला जातो. घरातून बाहेर पडण्यापूर्वी खजूर किंवा शेवया खाल्ल्या जातात. मग वजू करुन नमाजसाठी जातात.
ईदगाहमध्ये सर्व मुस्लिम खांद्याला खांदा लावून ईदची नमाज अदा करतात, जी सकाळी सूर्योदयानंतर अदा केली जाते. ईदच्या नमाजनंतर सर्वजण एकमेकांना मिठी मारतात आणि एकमेकांना ईदच्या शुभेच्छा देतात. या दिवशी घरोघरी मेजवानी दिली जाते, जी परस्पर प्रेम आणि बंधुभावाचा संदेश देतात.