हिंदू धर्मात चंद्र आणि सूर्यग्रहणाला विशेष महत्त्व आहे. 2024 मधील पहिले सूर्यग्रहण चैत्र महिन्यातील अमावस्येच्या दिवशी म्हणजेच 8 एप्रिल रोजी होणार आहे. नवरात्रीच्या आधी येणाऱ्या चैत्र महिन्यातील अमावास्येला सूर्यग्रहण होत आहे. या वर्षातील पहिले सूर्यग्रहण अमेरिकेत दिसणार आहे. मात्र हे सूर्यग्रहण भारतात दिसणार नाही. त्यामुळे वर्षातील पहिले सूर्यग्रहण भारतात वैध असणार नाही किंवा तो सुतक काळ मानला जाणार नाही. भारतात ग्रहण दिसल्यास तो सुतक काळ मानला जातो.
या वर्षीचे पहिले सूर्यग्रहण मेक्सिकोमधील स्कायवॉचर्स पहिल्यांदा पाहतील. यानंतर ते उत्तरेकडे सरकेल. ते टेक्सास मार्गे अमेरिकेत प्रवेश करेल, नंतर कॅनडामार्गे आणि उत्तर-पूर्वेकडे जाईल. हे सूर्यग्रहण पश्चिम युरोप, उत्तर अमेरिका, उत्तर दक्षिण अमेरिका, पॅसिफिक अटलांटिक, आर्क्टिकमध्ये दिसणार आहे. मात्र वर्षातील पहिले सूर्यग्रहण भारत आणि शेजारील देशांमध्ये दिसणार नाही.
धार्मिक मान्यतेनुसार सूर्यग्रहणाच्या काळात होणाऱ्या सुतक काळात विशेष लक्ष द्यावे लागते. ग्रहणाचा सुतक कालावधी 12 तास किंवा 9 तास आधी सुरू होतो, ज्यामध्ये सूर्यग्रहणाचा सुतक कालावधी ग्रहणाच्या वेळेच्या 12 तास आधी सुरू होतो. सुतक काळ हा अशुभ काळ मानला जातो. त्यामुळे सुतक काळातही कोणतेही शुभ किंवा शुभ कार्य केले जात नाही.
सूर्यग्रहणाच्या वेळी लक्षात ठेवा या गोष्टी
- सूर्यग्रहणाच्या वेळी घराबाहेर पडण्यास मनाई आहे आणि सूर्यग्रहण कधीही थेट डोळ्यांनी पाहू नये.
- ग्रहण काळात स्वयंपाकघराशी संबंधित कोणतेही काम करणे शुभ मानले जात नाही, विशेषत: अन्न शिजवू नये.
- ग्रहणकाळात गरोदर महिलांनी घराबाहेर अजिबात जाऊ नये आणि ग्रहणकाळात सुईला दोरा लावू नये.
- सूर्यग्रहण काळात एखादी गोष्ट कापणे, सोलणे, टोचणे किंवा फुंकणे अशुभ मानले जाते.
- ग्रहणाच्या वेळी मंदिरात मूर्तीला हात लावू नये किंवा पूजा करू नये. कारण ग्रहण काळात मंदिराचे दरवाजे बंद असतात.
- ग्रहणाच्या वेळी सूर्यदेवाचे ध्यान करणे आणि त्यांच्या मंत्रांचा उच्च स्वरात जप करणे चांगले असते.
जाणून घ्या कशी घडते खगोलशास्त्रीय घटना
सूर्यग्रहण ही खगोलीय घटना आहे, जेव्हा चंद्र सूर्य आणि पृथ्वीच्या मध्ये येतो. यामुळे सूर्य काही काळ चंद्राच्या मागे लपतो. जेव्हा सूर्य झाकला जातो, तेव्हा तो दिसत नाही आणि पृथ्वीवर अंधार पडतो. याला सूर्यग्रहण म्हणतात. ही घटना नेहमी अमावस्येलाच घडते. दुसरीकडे, चंद्रग्रहणाची घटना पौर्णिमेच्या रात्री घडते. यामध्ये चंद्र पृथ्वीच्या मागे त्याच्या सावलीत लपतो. या दोन्ही खगोलीय घटना कधी अंशत: तर कधी पूर्णपणे घडतात.