महाभारत काळात गांधार हे अफगाणिस्तानात होते, हे सिद्ध करणारी एक वस्तुस्थिती म्हणजे देशातील एक शहर आजही कंधार म्हणून ओळखले जाते. हा शब्द गांधारमधून आला आहे, ज्याचा शब्दशः अर्थ ‘सुगंधांची भूमी’ आहे. ऋग्वेद, महाभारत आणि उत्तर-रामायण अशा विविध जुन्या ग्रंथांमध्ये या शब्दाचा उल्लेख आहे. सहस्रनामानुसार गांधार हे भगवान शिवाच्या नावांपैकी एक आहे. असेही मानले जाते की गांधारचे पहिले रहिवासी शिवभक्त होते.
गांधार साम्राज्यात आजचा पूर्व अफगाणिस्तान, उत्तर पाकिस्तान आणि वायव्य पंजाबचा समावेश होता. महाभारत हे ऋषी वेद व्यास यांनी लिहिलेले संस्कृत महाकाव्य आहे. यात कौरव आणि पांडव राजपुत्रांमधील युद्धाची कथा समाविष्ट आहे. या ग्रंथानुसार, सुमारे 5500 वर्षांपूर्वी गांधारावर राजा सुबलाचे राज्य होते. त्यांना गांधारी आणि शकुनी नावाची एक मुलगी आणि एक मुलगा होता. त्याच्या मुलीचा विवाह धृतराष्ट्राशी झाला, जो हस्तिनापुर राज्याचा राजपुत्र होता आणि नंतर राजा झाला.
महाभारताच्या आख्यायिकेनुसार, गांधारीला कौरव नावाचे 100 पुत्र होते, ज्यांना पांडव बंधूंच्या युद्धानंतर दुःखद नुकसान झाले. युद्धानंतर, जे वाचले, ते गांधार साम्राज्यात स्थायिक झाले आणि हळूहळू सध्याच्या सौदी अरेबिया आणि इराकमध्ये स्थलांतरित झाले. गांधार प्रदेशातून शिव उपासकांचे हळूहळू नामशेष होऊन बौद्ध धर्माचा प्रसार झाल्यामुळे गांधारचे नाव बदलून कंधार झाले. एवढेच नाही, तर चंद्रगुप्त, अशोक, तुर्की विजेता तैमूर आणि मुघल सम्राट बाबर या मौर्य शासकांनीही या प्रदेशावर राज्य केले. बहुधा या राज्यकर्त्यांपैकी एखाद्याच्या राजवटीत गांधाराचे नाव बदलले असावे.
कथांनुसार, कौरवांची माता गांधारी हिने भगवान कृष्णाला शाप दिला होता, ज्यामुळे संपूर्ण द्वारका शहर समुद्रात बुडाले. यासोबतच गांधारीने तिचा भाऊ शकुनीलाही शाप दिला होता, कारण गांधारीने आपल्या पुत्रांच्या मृत्यूसाठी आपला भावाला श्रीकृष्णाप्रमाणेच जवाबदार असल्याने त्याला दोषी मानले, म्हणून गांधारीने शाप दिला की ज्या गांधार राजाने आपल्या 100 पुत्रांचा वध केला, तो तुझ्या राज्यात कधीही राहू नये. येथे शांतता नसावी, नेहमीच दुःखाचे वातावरण असेल.
असे मानले जाते की गांधारीच्या या शापामुळे अफगाणिस्तानमध्ये कधीही शांततेचे वातावरण नाही. तालिबानचा ताबा घेतल्यानंतर आणि त्याआधीही शांतता नव्हती. हा देश कोणत्याही कालखंडात कधीही तणाव आणि संघर्षांशिवाय राहू शकला नाही, असे म्हणतात. या सर्व कारणांमागे गांधारीच्या शापाचा प्रभाव असल्याचे मानले जाते.