जगातील सर्वात मोठ्या लोकशाहीचा उत्सव सुरू झाला आहे आणि 4 जून रोजी सार्वत्रिक निवडणुकीच्या निकालांच्या घोषणेसह समाप्त होईल. होळीच्या सणानंतर ते अधिक प्रचलित होईल. दरम्यान, राजकीय पक्षांना इलेक्टोरल बाँड्सच्या माध्यमातून मिळणाऱ्या देणग्यांबाबत बरीच चर्चा आहे. तथापि, इलेक्टोरल बाँड्स व्यतिरिक्त, पक्षांना इतर माध्यमातून देणग्या देखील मिळतात. प्रमुख पक्षांकडे सध्या किती पैसा आहे, ते जाणून घेऊया. त्याचबरोबर सर्वात श्रीमंत कोण आणि कोणत्या प्रमुख पक्षाकडे सर्वात कमी पैसा आहे?
असोसिएशन फॉर डेमोक्रॅटिक रिफॉर्म्स (ADR) ने 29 फेब्रुवारी 2024 रोजी जारी केलेल्या अहवालानुसार, 2022-23 या आर्थिक वर्षात भारतातील सर्व राजकीय पक्षांचे एकूण उत्पन्न 3,077 कोटी रुपये होते. त्यापैकी भारतीय जनता पक्षाला सर्वाधिक उत्पन्न मिळाले. या काळात भाजपकडे अंदाजे 2,361 कोटी रुपये होते.
राजकीय पक्षांनी निवडणूक आयोगाकडे सादर केलेल्या नोंदींच्या आधारे, एडीआरने आपल्या अहवालात म्हटले आहे की, आर्थिक वर्ष 2022-23 मध्ये काँग्रेसने एकूण 452.375 कोटी रुपयांचे उत्पन्न दाखवले आहे. सर्व राजकीय पक्षांच्या एकूण उत्पन्नात त्याचा दुसरा क्रमांक लागतो. भाजप आणि काँग्रेस व्यतिरिक्त इतर राष्ट्रीय राजकीय पक्ष बहुजन समाज पार्टी, आम आदमी पार्टी, नॅशनल पीपल्स पार्टी आणि मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पार्टी यांनीही निवडणूक आयोगाला सादर केलेल्या अहवालांमध्ये त्यांच्या उत्पन्नाचा खुलासा केला आहे.
2022-23 या आर्थिक वर्षात भारतीय जनता पक्षाच्या उत्पन्नात वाढ झाल्याचे या अहवालात सांगण्यात आले आहे. 2021-22 या आर्थिक वर्षातील भाजपच्या एकूण उत्पन्नापेक्षा हे सुमारे 23.15 टक्के अधिक आहे. 2022-23 मध्ये भाजपचे एकूण उत्पन्न 2,360.844 कोटी रुपये होते, तर आधीच्या याच कालावधीत ते 1917.12 कोटी रुपये होते. 2022-23 मध्ये भाजपने एकूण उत्पन्नाच्या 57.68 टक्के म्हणजे सुमारे 1,361.84 कोटी रुपये खर्च केले होते. त्याच वेळी, 2022-23 मध्ये काँग्रेसचा एकूण खर्च त्याच्या एकूण उत्पन्नापेक्षा 3.26 टक्के जास्त होता म्हणजेच 453.375 कोटी रुपये आणि त्यांनी 467.135 कोटी रुपये खर्च केले होते. आर्थिक वर्ष 2021-22 च्या तुलनेत 2022-23 मध्ये काँग्रेसच्या उत्पन्नात 16.42 टक्के घट झाली आहे.
नॅशनल पीपल्स पार्टी (NPP) हा ईशान्येतील एकमेव पक्ष आहे, ज्याला राष्ट्रीय राजकीय पक्षाचा दर्जा आहे, या कालावधीत त्यांच्या उत्पन्नात 1502.12 टक्क्यांनी लक्षणीय वाढ झाली आहे. 2022-23 या आर्थिक वर्षात त्याचे एकूण उत्पन्न 77.562 कोटी रुपये होते. मागील आर्थिक वर्षात म्हणजेच 2021-22 मध्ये ही रक्कम 4.87 कोटी रुपये होती. त्याचप्रमाणे अरविंद केजरीवाल यांच्या नेतृत्वाखालील आम आदमी पक्षाला 85.17 कोटी रुपये मिळाले, तर त्यांचा खर्च त्याच्या उत्पन्नापेक्षा 19.82 टक्के अधिक म्हणजेच 102.051 कोटी रुपये होता. मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पक्षाचे एकूण उत्पन्न 141.661 कोटी रुपये होते आणि त्यातील 74.87 टक्के म्हणजे सुमारे 106.067 कोटी रुपये खर्च केले.
देशातील सहाव्या राष्ट्रीय पक्ष बहुजन समाज पक्षाच्या घोषणेनुसार 2022-23 मध्ये २० हजार रुपयांपेक्षा जास्त रक्कम मिळाली नाही. 2021-22 च्या तुलनेत 2022-23 मध्ये बहुजन समाज पक्षाच्या उत्पन्नात 33.14 टक्के म्हणजेच 14.508 कोटी रुपयांची घट झाल्याचेही अहवालात सांगण्यात आले आहे. आम्ही तुम्हाला सांगतो की, राजकीय पक्षांना त्यांना मिळालेली 20 हजार रुपये किंवा त्याहून अधिक रक्कम जाहीर करावी लागते.