25 मार्च रोजी रंगांचा सण, म्हणजेच होळी मोठ्या थाटामाटात साजरी करण्यासाठी देशभरात जय्यत तयारी सुरू आहे. हा हिंदू धर्माचा प्रमुख सण असून इतर सणांप्रमाणेच होळीमागेही एक पौराणिक कथा आहे. ही कथा आहे प्रल्हाद आणि होलिकाची. या कथेनंतर होळीच्या शेवटच्या रात्री होलिका दहन केले जाते. पाकिस्तानातील एका मंदिरात दोन दिवस होलिका दहनाचे आयोजन केले जात होते. होळीच्या निमित्ताने आपण पाकिस्तानतील अशाच मंदिराबद्दल जाणून घेऊया ज्याचा होलिका दहन या पौराणिक कथेशी खोलवर संबंध आहे.
प्रल्हादपुरी मंदिर पाकिस्तानच्या पंजाब प्रांतातील मुल्तान शहरात आहे. हे मंदिर एकेकाळी मुल्तानची ऐतिहासिक वास्तू होती. हिंदू धर्मातही याला विशेष महत्त्व आहे. असे मानले जाते की हे मंदिर हजारो वर्षांपूर्वी भक्त प्रल्हाद यांनी भगवान विष्णूच्या नरसिंह अवताराच्या सन्मानार्थ बांधले होते. हे अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यासाठी होलिका दहनाची कथा जाणून घेणे आवश्यक आहे.
कथेनुसार हिरण्यकश्यप हा राक्षसांचा राजा होता. त्याचा मुलगा प्रल्हाद हा विष्णूचा भक्त होता. हिरण्यकश्यप भगवान विष्णूंना आपला शत्रू मानत होता, म्हणून त्याने प्रल्हादला भगवंताची पूजा करण्यापासून रोखण्याचा प्रयत्न केला. जेव्हा हे काम झाले नाही, तेव्हा त्याने आपली बहीण होलिकाकडे मदत मागितली. होलिकाला वरदान होते की अग्नी तिला जाळू शकत नाही. ती प्रल्हादला आपल्या मांडीवर घेऊन जळत्या अग्नीत बसली. परंतु भगवान विष्णूच्या कृपेने या कटात होलिका जळून राख झाली आणि प्रल्हाद सुखरूप बचावला. ही कथा वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक मानली जाते.
प्रल्हाद वाचल्यावर हिरण्यकश्यप अधिक संतप्त झाला. रागाच्या भरात त्याने प्रल्हाद या बालकाला खांबाला बांधले आणि त्याला मारण्यासाठी तलवार हाती घेतली. तेव्हा भगवान विष्णूचा अवतार असलेल्या नरसिंहाने त्या स्तंभावर प्रकट होऊन हिरण्यकश्यपचा वध केला.
मुल्तान मंदिराविषयी असे म्हटले जाते की येथेच होलिका अग्नीत दहन झाली होती. याशिवाय इथेच हिरण्यकश्यपूने प्रल्हादला खांबाला बांधले होते आणि त्या खांबातून भगवान नरसिंह प्रकट झाले आणि त्यांनी त्याचा वध केला. बीबीसीच्या रिपोर्टचा हवाला देत स्थानिक हिंदू कार्यकर्त्या शकुंतला देवी म्हणाल्या, हे मंदिर हजारो वर्षे जुने आहे. 1861 मध्ये मंदिरासाठी देणग्याही जमा करण्यात आल्या होत्या.
1947 मध्ये फाळणीच्या वेळी प्रल्हादपुरी मंदिर पाकिस्तानच्या ताब्यात गेले. होळीला येथे भाविकांची मोठी गर्दी असायची. दोन दिवस होलिका दहनाचे आयोजन केले जात होते आणि होळीची जत्रा 9 दिवस चालत होती. पण 1992 मध्ये अयोध्या-बाबरी मशीद वादानंतर काही कट्टरवाद्यांनी मंदिर पाडले. त्यानंतर सरकारनेही त्याच्या काळजीकडे फारसे लक्ष दिले नाही. काही वर्षांपूर्वी पाकिस्तानच्या न्यायालयाने मंदिराच्या जीर्णोद्धाराचे आदेश दिले होते. तथापि, हे अद्याप पूर्णपणे निश्चित केले गेले नाही.