कुठे आहे जगातील सर्वात उंच शिवमंदिर आणि त्याचा काय आहे अर्जुनशी संबंध ?

युवा, सर्वात लोकप्रिय / By / तुंगनाथ, तुंगनाथ मंदिर, भगवान शंकर, महाशिवरात्री /


भगवान शिव हे हिंदू धर्मातील त्रिमूर्तींपैकी एक आहेत. भोलेनाथला देवांचा देव असेही म्हणतात. भगवान शिवाची अनेक मंदिरे उत्तरेपासून दक्षिणेपर्यंत भारतात आढळतात. तुम्हाला माहित आहे का जगातील सर्वात उंच शिव मंदिर कोणते आहे? हे उत्तराखंडचे तुंगनाथ मंदिर आहे. तुंगनाथ हे शिवाच्या पाच केदारांपैकी एक आहे. उत्तराखंडमध्ये अस्तित्वात असलेल्या 5 प्राचीन आणि पवित्र मंदिरांना पंच केदार म्हणतात. महाशिवरात्रीच्या निमित्ताने आपण जाणून घेऊया भगवान शिवाच्या सर्वोच्च मंदिराशी संबंधित रंजक गोष्टी.

तुंगनाथ मंदिर चंद्रनाथ पर्वतावर 3,680 मीटर (12,073 फूट) उंचीवर आहे. हे उत्तराखंड राज्यातील रुद्रप्रयाग जिल्ह्यात आहे. मंदिराचा शाब्दिक अर्थ पर्वतांचा देव असा आहे. तुंगनाथच्या दर्शनासाठी सोनप्रयाग गाठावे लागते. यानंतर गुप्तकाशी, उखीमठ, चोपटा मार्गे तुंगानाथ मंदिरात जाता येते. मंदिराचा इतिहास महाभारताइतकाच जुना आहे. धर्मग्रंथानुसार, मंदिराचा पाया अर्जुनाने घातला होता, जो पांडव बंधूंमध्ये तिसरा ज्येष्ठ होता.

तुंगनाथ मंदिराच्या बांधकामाबाबत एक प्रचलित कथा आहे. असे मानले जाते की हजारो वर्षांपूर्वी पांडव बंधूंनी भगवान शंकराला प्रसन्न करण्यासाठी हे मंदिर बांधले होते. वास्तविक, महाभारत युद्धात पांडवांनी आपल्या भावांना आणि गुरूंना मारले होते. पांडवांवर त्यांच्या नातेवाईकांना मारण्याचे पाप होते. त्यावेळी व्यास ऋषींनी पांडवांना सांगितले की भगवान शिव त्यांना क्षमा करतील, तेव्हाच ते पापमुक्त होतील. मग पांडव शिवाचा शोध घेऊ लागले आणि हिमालयात पोहोचले. खूप परिश्रमानंतर भगवान शिव त्यांना म्हशीच्या रूपात भेटले. तथापि, भगवान शिवांनी त्यांना टाळले, कारण त्यांना माहित होते की पांडव दोषी आहेत. भगवान शिव भूमिगत झाले. नंतर त्याच्या शरीराचे अवयव (म्हैस) पाच वेगवेगळ्या ठिकाणी पडले.

जिथे जिथे हे अवयव दिसले, तिथे पांडवांनी शिवमंदिरे बांधली. भगवान शंकराच्या या पाच भव्य मंदिरांना ‘पंच केदार’ म्हणतात. प्रत्येक मंदिराची ओळख भगवान शंकराच्या शरीराच्या एका भागाने केली जाते. पंचकेदारांपैकी तुंगनाथ हे तिसरे आहे. तुंगनाथ मंदिराच्या ठिकाणी भगवान शिवाचे हात सापडले. मंदिराचे नावही याच आधारावर ठेवण्यात आले. तुंग म्हणजे हात आणि नाथ म्हणजे भगवान शिव.


तुंगानाथ मंदिराव्यतिरिक्त ‘पंच केदार’ मध्ये केदारनाथ, रुद्रनाथ, मध्यमहेश्वर आणि कल्पेश्वर यांचा समावेश होतो. केदारनाथमध्ये लॉर्ड्स कुबड्याचे दर्शन झाले. रुद्रनाथातही त्याचे डोके; कल्पेश्वरमध्ये त्यांचे केस; आणि त्याची नाभी मादाम महेश्वरमध्ये प्रकट झाली.

हिवाळ्याच्या काळात हे ठिकाण बर्फाने झाकलेले असते. त्या काळात मंदिर बंद करून देवतेची प्रतिकात्मक मूर्ती आणि पुजारी मुक्कामात नेतात. हे ठिकाण मुख्य मंदिरापासून 19 किलोमीटर अंतरावर आहे. उन्हाळ्यात ग्रामस्थ शिवाला थाटामाटात घेऊन परत मंदिरात आणतात. भाविक एप्रिल ते नोव्हेंबर दरम्यान मुख्य मंदिरात जाऊ शकतात.

पुराणात तुंगनाथाचा भगवान रामाशी संबंध असल्याचेही सांगितले आहे. तुंगनाथपासून दीड किलोमीटर अंतरावर असलेल्या चंद्रशिला येथे श्रीराम ध्यान करण्यासाठी आले होते. असे म्हणतात की लंकेचा राजा रावणाचा वध केल्यावर श्रीरामावर ब्रह्मदेवाच्या हत्येचे पाप झाले होते. या पापातून मुक्त होण्यासाठी त्यांनी काही काळ चंद्रशिला टेकडीवर राहून तप केले. चंद्रशिला शिखर 14 हजार फूट उंचीवर आहे.