होळी हा सण हिंदू धर्मासाठी अत्यंत महत्त्वाचा सण मानला जातो. या दिवशी लोक एकमेकांबद्दलचे वैर विसरून होळीच्या रंगात रंगून जातात. होळीचा आनंद केवळ भारतातच नाही, तर परदेशातही पाहायला मिळतो. परदेशात लोक होळीचा सण मोठ्या थाटामाटात साजरा करतात, पण तिथे त्याला वेगळ्या नावाने संबोधले जाते. पण नावे जरी वेगळी असली, तरी भावना सगळीकडे एक सारखीच असते.
नेपाळची होळी
नेपाळमध्ये होळीला जेवढे महत्त्व आहे, तेवढेच महत्त्व भारतात आहे. नेपाळी भाषेत ‘फागु पुन्ही’ या नावाने होळी साजरी केली जाते. नेपाळमधील सुमारे 80 टक्के लोकसंख्या हिंदू आहे. नेपाळमध्ये होळीला फाल्गुन पौर्णिमा असेही म्हणतात. ज्याप्रमाणे भारतातील वेगवेगळ्या राज्यांमध्ये होळी साजरी करण्याच्या पद्धती वेगवेगळ्या आहेत, त्याचप्रमाणे नेपाळमध्येही होळीचा सण वेगवेगळ्या प्रकारे साजरा केला जातो. नेपाळी देखील होळीच्या निमित्ताने एकमेकांवर पाण्याने भरलेले फुगे फेकतात, जी होळीची एक अतिशय प्रसिद्ध परंपरा आहे आणि येथे त्याला “लोला” म्हणून ओळखले जाते.
पाकिस्तानची होळी
1947 मध्ये पाकिस्तान भारतापासून वेगळा झाला असला, तरी तेथील लोक आजही भारतीय सणांशी जोडलेले आहेत. पाकिस्तानात राहणारे हिंदू आणि मुस्लिमही होळीचा सण मोठ्या थाटामाटात साजरा करतात. भारताप्रमाणेच पाकिस्तानमध्येही रंगांचा हा सण होळीच्या नावाने साजरा केला जातो. नावाशिवाय तिथली होळी साजरी करण्याची पद्धत भारतापेक्षा पूर्णपणे वेगळी आहे. पाकिस्तानमध्ये, होळीच्या दिवशी, पुरुष हे भांडे फोडण्यासाठी एक पिरॅमिड बांधतात, तर जे या पिरॅमिडमध्ये सामील नाहीत, ते हे थांबवण्यासाठी त्यावर पाणी, लोणी, दूध आणि इतर अनेक द्रव टाकतात. लोक या परंपरेचा संबंध भगवान श्रीकृष्णांना लोणी चोरण्यापासून रोखण्याच्या प्रथेशी जोडतात.
गयानाची होळी
गयानाचे लोक होळीला आपला महत्त्वाचा सण मानतात. येथे होळी हा सण “फागवा” या नावाने साजरा केला जातो. गयानामध्ये होळीला इतके महत्त्व आहे की, भारताप्रमाणे येथेही होळीच्या निमित्ताने राष्ट्रीय सुट्टी असते. गयानामधील मुख्य उत्सव प्रसाद नगरच्या मंदिरात आयोजित केला जातो, जेथे लोक रंग आणि पाण्याने होळी खेळण्यासाठी एकत्र येतात आणि या विशेष दिवसाचा आनंद घेतात.
फिजीची होळी
फिजीमध्येही हा सण भारताप्रमाणेच होळीच्या नावाने साजरा केला जातो, पण त्यांची होळी साजरी करण्याची पद्धत काहीशी वेगळी आहे. येथील भारतीय वंशाचे रहिवासी होळी हा सण लोकगीते, लोकनृत्य आणि रंगांचा सण म्हणून साजरा करतात. या काळात फिजीमध्ये गायल्या जाणाऱ्या लोकगीतांना फाग गायन म्हणतात. फिजीमधील या सणावर गायली जाणारी गाणी भगवान श्रीकृष्ण आणि राधा राणी यांच्या प्रेम आणि नातेसंबंधावर आधारित असतात.