हिंदू धर्मात भगवान शिवाचे विशेष स्थान मानले जाते. भगवान शंकराची अनेक रूपे किंवा नावांनी पूजा केली जाते. त्यापैकी महादेव, भोलेबाबा आणि अर्धनारीश्वर हे सर्वात लोकप्रिय आहेत. भगवान शिवाच्या अर्धनारीश्वर रूपात त्यांचे अर्धे शरीर पुरुषाचे आहे आणि अर्धे शरीर स्त्रीचे आहे, म्हणूनच भगवान शिवांना अर्धनारीश्वर म्हणतात. भगवान शिवाच्या अर्धनारीश्वर रूपामागे एक मनोरंजक पौराणिक कथा आहे की त्यांना अर्धे स्त्री आणि अर्धे पुरुषाचे रूप का धारण करावे लागले. ते आपण आज जाणून घेऊया…
पौराणिक कथेनुसार सृष्टीची जबाबदारी ब्रह्मदेवांकडे देण्यात आली होती. ब्रह्माजींनी सुरुवातीला मानसिकदृष्ट्या विश्वाची निर्मिती केली, तेव्हा त्या सृष्टीचा विस्तार होऊ शकला नाही. तेव्हा ब्रह्माजींच्या लक्षात आले की त्यांनी निर्माण केलेली ही सृष्टी विस्तारणार नाही आणि काही काळानंतर ती नामशेष होईल आणि त्यांना पुन्हा पुन्हा विश्व निर्माण करावे लागेल. यामुळे ब्रह्माजी खूप दुःखी झाले.
त्याचवेळी आकाशातून आवाज आला, हे ब्रह्मदेव! लैंगिक जग तयार करा. आकाशवाणी ऐकल्यानंतर भगवान ब्रह्मदेवाने मैथुनी विश्वाची निर्मिती करण्याचा निर्णय घेतला, परंतु त्या वेळी स्त्रीचा जन्म झाला नव्हता, म्हणून ब्रह्माजींना मैथुनी विश्व कसे निर्माण करायचे याबद्दल कोणताही निर्णय घेता आला नाही. तेव्हा ब्रह्माजींनी विचार केला की केवळ भगवान शिवच या समस्येचे निराकरण करू शकतात, मग त्यांनी भगवान शिवांना प्रसन्न करण्यासाठी कठोर तपश्चर्या सुरू केली.
त्यांच्या कठोर तपश्चर्येने प्रसन्न होऊन एके दिवशी भगवान शिव अर्धनारीश्वराच्या रूपात त्यांच्यासमोर प्रकट झाले. यानंतर भगवान शिवाने देवी उमाला तिच्या अर्ध्या शरीरापासून वेगळे केले. अशा प्रकारे शक्ती भगवान शिवापासून विभक्त झाली. यानंतर, शक्ती तिच्या कपाळाच्या मध्यभागी तिच्या सारख्याच तेजाने आणखी एक शक्ती प्रकट झाली, जी दक्षच्या घरी मुलगी म्हणून जन्मली. अशाप्रकारे विश्वाच्या विस्तारासाठी भगवान शिवाने अर्धनारीश्वराचे रूप धारण केले, तेव्हापासून त्यांना अर्धनारीश्वर म्हटले जाऊ लागले.