लंडनमध्ये एक विद्यापीठ आहे, जे सुमारे 200 वर्षे जुने आहे, वेस्टमिन्स्टर विद्यापीठ. निताशा कौल या राजकारण आणि आंतरराष्ट्रीय संबंध विभागात प्राध्यापक आहेत. प्रोफेसर कौल लंडन ते भारतात १२ तासांचा प्रवास करून एका कार्यक्रमात बोलण्यासाठी बेंगळुरूला आल्या, पण तिला विमानतळावरूनच परतावे लागले, असा आरोप तिने केला.
निताशाने सांगितले की, ‘भारतीय संविधान आणि एकता’ या विषयावर आयोजित केलेल्या परिषदेत काँग्रेसशासित कर्नाटक सरकारने तिला आपले विचार मांडण्यासाठी आमंत्रित केले होते. 24 आणि 25 फेब्रुवारी रोजी राजधानी बेंगळुरूमध्ये हा कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला होता. प्रोफेसर कौल यांच्या म्हणण्यानुसार, तिने लंडनहून फ्लाइट घेतली आणि 12 तासांच्या प्रवासानंतर 23 फेब्रुवारीला बेंगळुरूमधील केम्पेगौडा आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर पोहोचली, परंतु तिला विमानतळाबाहेर जाऊ दिले नाही.
46 वर्षीय निताशा कौल या काश्मिरी पंडित आणि OCI कार्डधारक आहेत. लक्षात ठेवा की ही NRI पेक्षा वेगळी श्रेणी आहे. परदेशात राहणारे भारतीय जे अजूनही भारताचे नागरिक आहेत त्यांना NRI म्हणतात, तर NRI ची दुसरी श्रेणी, OCI म्हणजेच भारताचे परदेशी नागरिक, भारताचे नागरिक नाहीत, ही भारतीय वंशाच्या लोकांची श्रेणी आहे, ज्यांचे पूर्वज भारताचे आहेत.
निताशा कौलचा जन्म उत्तर प्रदेशातील गोरखपूर येथे एका काश्मिरी पंडित कुटुंबात झाला. निताशा कौलने दिल्ली विद्यापीठाच्या श्रीराम कॉलेज ऑफ कॉमर्समधून पदवी प्राप्त केली आहे. त्यानंतर वयाच्या 21 व्या वर्षी ती मास्टर्ससाठी ब्रिटनमधील यॉर्कशायर शहरातील हल युनिव्हर्सिटीमध्ये गेली. कॅलने इथून अर्थशास्त्र आणि तत्त्वज्ञानात डॉक्टरेट केली आणि नंतर लेखक, कवी आणि प्राध्यापक म्हणून वेस्टमिन्स्टर विद्यापीठात शिकवायला सुरुवात केली.
निताशा कौलने सोशल मीडियाच्या माध्यमातून एकामागून एक अनेक ट्विट केले. निताशाने आरोप केला की, तिच्याकडे सर्व आवश्यक कागदपत्रे असूनही भारत सरकारने तिला देशात प्रवेश दिला नाही. निताशाच्या म्हणण्यानुसार, ती भारत, लोकशाही आणि संवैधानिक मूल्यांवर बोलण्यासाठी आली होती, पण तिला बंगळुरू विमानतळावरूनच रिकाम्या हाताने परतावे लागले.
निताशा कौलच्या प्रवासाची आणि इतर लॉजिस्टिकची व्यवस्था कर्नाटक सरकारने केली होती. कर्नाटक सरकारचे अधिकृत पत्र असतानाही मला प्रवेश देण्यात आला नाही, याबद्दल तिने आश्चर्य व्यक्त केले. तसेच, निताशाचा दावा आहे की भारत सरकारने तिच्या भेटीपूर्वी तिला बेंगळुरूमध्ये प्रवेश दिला जाणार नाही, अशी कोणतीही सूचना किंवा माहिती दिली नव्हती.
निताशाच्या म्हणण्यानुसार, ‘मला इमिग्रेशन प्रक्रियेबद्दल कोणतीही माहिती न देता जवळपास 24 तास विमानतळावर ठेवण्यात आले, कारण दुसऱ्या दिवशीपर्यंत लंडनला जाणारे विमान नव्हते. सीसीटीव्ही कॅमेऱ्यांच्या निगराणीखाली हालचालींना परवानगी देण्यात आली होती, परंतु ती बऱ्याच प्रमाणात मर्यादित होती.
निताशा कौलचा आरोप आहे की तिला जिथे ठेवले होते, तिथे अन्न आणि पाणी देखील सहज उपलब्ध नव्हते आणि उशा आणि ब्लँकेट सारख्या मूलभूत गोष्टींसाठी तिने विमानतळावर डझनभर कॉल केले, तरीही विमानतळ प्राधिकरणाने तिला या गोष्टी दिल्या नाहीत. अखेरीस, ती 12 तासांची फ्लाइट घेऊन लंडनला परतली.
इमिग्रेशन अधिकाऱ्यांकडून तिला कारण जाणून घ्यायचे होते, तेव्हा सुरुवातीला कोणतेही कारण सांगितले गेले नाही आणि नंतर ते म्हणाले, ‘दिल्लीहून आदेश असल्याने ते काहीही करू शकत नाहीत.’ प्रोफेसर कौलवर विश्वास ठेवायचा झाल्यास, अनेक अधिकाऱ्यांनी त्यांना अनौपचारिकपणे सांगितले. ती राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघावर टीका करत असल्याने हे देखील एक संभाव्य कारण असू शकते.
प्रोफेसर कौल यांनी सांगितले की, त्यानंतरही त्या अनेकवेळा भारतात आल्या होत्या, मात्र यावेळी राज्य सरकारने बोलावले, मात्र केंद्र सरकारने प्रवेश दिला नाही. प्राध्यापक कौल यांचा शैक्षणिक जगाशी संबंध आहे आणि ते स्वत:ला उदारमतवादी लोकशाही मूल्यांवर बोलणारे विचारवंत म्हणून वर्णन करतात.
निताशा कौलने स्पष्ट केले आहे की, तिचे अनेक दशकांचे काम पाहता येते, ती भारतविरोधी नसून निरंकुशतेच्या विरोधात आहे आणि लोकशाहीची समर्थक आहे. आपल्या सोशल मीडिया पोस्टमध्ये त्यांनी कर्नाटकच्या मुख्यमंत्र्यांपासून परराष्ट्र मंत्री एस. जयशंकर यांना टॅग केले आहे.
निताशा कौलने लिहिले आहे की, ‘जगातील सर्वात मोठी लोकशाही माझ्या लेखणी आणि शब्दांनी कशी धोक्यात येऊ शकते? केंद्र सरकार एखाद्या प्राध्यापकाला संविधानावरील परिषदेत येण्यापासून कसे रोखू शकते? तेही जेव्हा राज्य सरकारने त्यांना त्या कार्यक्रमासाठी आमंत्रित केलेले असताना.
निताशा कौलने तिच्या सोशल मीडियावर एक अतिशय कठोर टिप्पणी करत लिहिले आहे की, हाच तो भारत आहे का ज्याचे आपण आत्तापर्यंत जप करत आलो आहोत? निताशा कौलने आरोप केला आहे की ‘उजवे हिंदुत्व ट्रोल’ तिला यापूर्वीही टार्गेट करत आहेत.
दरम्यान, भारतीय जनता पक्षाच्या कर्नाटक युनिटने उलट आरोप केले आहेत आणि निताशा कौलला पाकिस्तानची सहानुभूती म्हटले आहे. राज्यघटनेच्या नावावर कार्यक्रम आयोजित करून काँग्रेस पक्ष भारताची फाळणी करू इच्छिणाऱ्यांना निमंत्रण देत असल्याचे भाजपने म्हटले आहे. भाजपचा आरोप आहे की, काँग्रेस पक्ष आपल्या फुटीरतावादी अजेंड्यासाठी कर्नाटकचा प्रयोगशाळा म्हणून वापर करू इच्छित आहे?