पद्मश्री पुरस्कार जाहीर झाले आहेत. यावेळी विविध श्रेणीतील एकूण 110 व्यक्तिमत्त्वांना हा सन्मान देऊन गौरविण्यात येणार आहे. राष्ट्रपती भवनात आयोजित पुरस्कार सोहळ्यात राष्ट्रपतींच्या हस्ते सर्वांना हा पुरस्कार प्रदान करण्यात येणार आहे. यापैकी एक नाव आहे. कर्नाटकच्या डॉ. प्रेमा धनराज, ज्यांना वैद्यकीय क्षेत्रातील हा सन्मान देण्यात येत आहे. प्रेम धनराज कोण आहेत आणि त्यांना पद्मश्री पुरस्कार का दिला जात आहे ते जाणून घेऊया.
प्रेमा धनराज या कर्नाटकातील बेंगळुरू येथील रहिवासी आहेत. जेव्हा त्या 8 वर्षांच्या होत्या, तेव्हा स्वयंपाकघरात खेळत असताना स्टोव्ह फुटल्याने त्यांना गंभीर दुखापत झाली. त्यांचा चेहरा, मान आणि शरीर जवळपास 50 टक्के भाजले होते. जवळपास महिनाभर घरोघरी भटकंती केल्यानंतर त्यांना तामिळनाडूतील वेल्लोर येथील ख्रिश्चन मेडिकल कॉलेजमध्ये उपचारासाठी दाखल करण्यात आले.
त्यांना तीन वेळा ऑपरेशन थिएटरमध्ये नेण्यात आले, मात्र त्यांची शस्त्रक्रिया होऊ शकली नाही. चौथ्यांदा त्यांची शस्त्रक्रिया 12 तासांत पूर्ण झाली. शस्त्रक्रियेनंतर जेव्हा त्यांचे डोळे उघडले, तेव्हा त्यांच्या आईने सांगितले की तुला डॉक्टर बनायचे आहे. एका मुलाखतीत त्यांनी सांगितले की, जेव्हा त्यांच्यावर शस्त्रक्रिया होत होती, तेव्हा त्यांची आई प्रार्थना करत होती आणि देवाला नवस करत होती की जर मला दुसऱ्यांदा जीवन मिळाले, तर ती त्याच हॉस्पिटलमध्ये डॉक्टर बनवेल आणि तिला लोकांची सेवा करायला आवडेल. डॉ. एलबीएम जोसेफ यांनी प्रेमावर जटिल शस्त्रक्रिया केल्या आणि त्यांच्या चेहऱ्याच्या प्रत्येक इंचाची पुनर्रचना केली.
प्रेमाला परत शाळेत जाणे सोपे नव्हते. ती कुठेही गेली, तरी इतर त्यांच्याकडे टक लावून पाहायचे आणि विद्यार्थी त्यांच्याशी बोलायलाही घाबरायचे. कसेबसे त्यांनी शालेय शिक्षण पूर्ण केले आणि नंतर हुबळी वैद्यकीय महाविद्यालयात प्रवेश घेतला. तेथून एमबीबीएस पूर्ण केल्यानंतर त्यांनी सीएमसी लुधियानामधून प्लास्टिक आणि रिकन्स्ट्रक्टिव्ह सर्जरीमध्ये एमडी केले. त्याचे शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर, त्या 1989 मध्ये शल्यचिकित्सक म्हणून CMCH मध्ये परतल्या, अशा प्रकारे त्यांच्या आईचे त्यांनी वचन पूर्ण केले. डॉ. प्रेमा यांनी डॉ. जोसेफ यांच्या हाताखाली काम केले आणि नंतर ज्या रुग्णालयात त्यांच्यावर उपचार करण्यात आले, त्याच रुग्णालयात प्लास्टिक आणि पुनर्रचनात्मक शस्त्रक्रिया विभागाच्या प्रमुख बनल्या.
डॉ. प्रेमाला 1998 मध्ये अमेरिकेकडून एक पुरस्कार मिळाला होता, ज्याची बक्षीस रक्कम $10,000 होती, जी त्यावेळी खूप मोठी रक्कम होती. इतर जळीतग्रस्तांना मदत करण्यासाठी त्यांनी या रकमेतून एनजीओ सुरू करण्याचा निर्णय घेतला. 1999 मध्ये डॉ. प्रेमा आणि त्यांची बहीण चित्रा यांनी कमी उत्पन्न असलेल्या कुटुंबांना, विशेषत: महिला, मुले आणि इतर जळीत पीडितांना वैद्यकीय उपचार आणि सर्वांगीण पुनर्वसन प्रदान करण्यासाठी अग्नि रक्षा या एनजीओची स्थापना केली. तेव्हापासून अग्नि रक्षाने 25,000 हून अधिक जळीतग्रस्तांना मदत केली आहे, ज्यात त्यांना वैद्यकीय उपचार देणे आणि त्यांचे जीवन पुनर्निर्माण करण्यात मदत करणे समाविष्ट आहे.
अग्निरक्षा स्वयंसेवी संस्थेच्या माध्यमातून त्या जळलेल्या व्यक्तींवर उपचार केल्यानंतर त्यांना कौशल्य प्रशिक्षणही देतात. रुग्णांना त्यांच्या शारीरिक क्षमता आणि आवडीच्या आधारावर एनजीओद्वारे कौशल्य प्रशिक्षण देखील दिले जाते, जेणेकरून ते त्यांचे जीवन पुन्हा घडवू शकतील. त्यांची स्वयंसेवी संस्था शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये बर्न प्रतिबंध, प्रथमोपचार आणि व्यवस्थापन याबद्दल जागरूकता कार्यक्रम आयोजित करते. याशिवाय जळीतग्रस्तांवर उपचाराबाबत डॉक्टरांसाठी प्रशिक्षण कार्यक्रमही आयोजित केले जातात.