मकर संक्रांत साजरी करण्यासाठी भारतातील विविध राज्यांमध्ये त्यांच्या स्वतःच्या परंपरा आणि प्रथा आहेत. हा सण पंजाबमध्ये लोहरी, तामिळनाडूमध्ये पोंगल, गुजरातमध्ये उत्तरायण आणि उत्तर प्रदेशात अनेक ठिकाणी खिचडी उत्सव अशा नावांनी ओळखला जातो. या महान सणाला अनेक नावे असू शकतात, पण तो साजरा करण्यामागचा उद्देश एकमेकांमध्ये आनंद वाटून घेणे हा आहे.
हिंदू धर्मात धार्मिक विधी आणि पूजेमध्ये रंगांवर विशेष लक्ष दिले जाते. शास्त्रानुसार सणासुदीच्या दिवशी विशिष्ट रंगाचे कपडे घालणे खूप शुभ मानले जाते. मकर संक्रांतीच्या दिवशी या रंगांचे कपडे परिधान केल्याने सर्व देवी-देवतांची कृपा होते आणि शनिदेवाची कृपाही प्राप्त होते.
लाल रंगाला हिंदू धर्मात शुभाचे प्रतीक मानले जाते. लाल रंग धारण केल्याने देवी लक्ष्मीची आशीर्वाद प्राप्त होते. महिलांनी या दिवशी लाल रंगाची साडी किंवा सूट परिधान करणे आवश्यक आहे. यामुळे घरात सुख-समृद्धी येते आणि देवी लक्ष्मीची कृपा कुटुंबावर राहते.
पिवळा रंग देवगुरु बृहस्पती आणि भगवान विष्णू यांच्याशी संबंधित आहे. ज्योतिषशास्त्रानुसार, गुरु हा अध्यात्म आणि धर्मासाठी जबाबदार ग्रह आहे, म्हणून मकर संक्रांतीच्या दिवशी पिवळ्या रंगाचे कपडे घाला. यामुळे तुमचे मन धार्मिक कार्यात आणि उपासनेत व्यस्त राहील. असे मानले जाते की पिवळ्या रंगाचे कपडे परिधान केल्याने मनात सकारात्मक भावना निर्माण होतात आणि श्री हरीच्या कृपेने सौभाग्य प्राप्त होते.
भगवा किंवा केशरी रंग हिंदू धर्मात खूप शुभ मानला जातो. हा रंग परिधान केल्याने सूर्यदेवाचा आशीर्वाद मिळतो, त्यामुळे मकर संक्रांतीच्या दिवशीही हे रंग परिधान करू शकता. भगवा रंग अग्नीचे प्रतीक आहे, म्हणून हिंदू धर्मात त्याचे विशेष महत्त्व आहे.
गुलाबी रंग देवी लक्ष्मीला अतिशय प्रिय आणि सौभाग्याचा निदर्शक मानला जातो. हा रंग सकारात्मकता आणि प्रेमाचाही सूचक मानला जातो. मकर संक्रांतीच्या दिवशी गुलाबी रंग धारण केल्याने भगवान श्रीकृष्ण आणि राधा राणी प्रसन्न होतात. असे म्हटले जाते की हा रंग धारण केल्याने जीवनात शांती आणि समृद्धी येते.
हिरवा रंग गणपतीला खूप प्रिय आहे आणि हिरवा रंग धारण केल्याने त्याची पूजा केल्यानेही भगवान शंकर प्रसन्न होतात. अशा स्थितीत मकर संक्रांतीच्या दिवशी जर तुम्ही हिरवा रंग घातला तर तुम्हाला प्रथम पूज्य श्रीगणेशाचा आशीर्वाद मिळेल आणि तुमच्या घरात रिद्धी-सिद्धीचे आगमन होईल, असे मानले जाते.
मकर संक्रांत हा दान आणि नद्यांमध्ये स्नान करण्याचा दिवस आहे. असे मानले जाते की या दिवशी पवित्र स्नान केल्याने हजारपट शुभ फळ मिळते. हिंदू धर्मात कोणत्याही सण किंवा शुभ प्रसंगी काळ्या रंगाचे कपडे परिधान करणे अशुभ मानले जाते, परंतु केवळ महाराष्ट्रातच या दिवशी काळ्या रंगाचे कपडे घालण्याची प्रथा आहे.