देशात अनेक दिवसांपासून पेट्रोल आणि डिझेलचे दर स्थिर आहेत. सरकारकडून आपल्याला ज्या प्रकारचे संकेत मिळत आहेत. हा ट्रेंड आगामी काळातही कायम राहू शकतो. आता गोल्डमन सॅक्सच्या तेल संशोधन विभागाचे प्रमुख डॅन स्ट्रुवेन यांचे विधान आले आहे. त्यामुळे जगभर खळबळ उडाली आहे. लाल समुद्राचे संकट दीर्घकाळ असेच राहिल्यास आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या तेलाची किंमत दुपटीने वाढेल, असे त्यांनी स्पष्टपणे सांगितले आहे. याचा अर्थ सध्याच्या पातळीवरून कच्च्या तेलाच्या किमती $155 ते $160 प्रति बॅरलपर्यंत पोहोचू शकतात. मग विचार करा, असे झाले तर देशात पेट्रोल आणि डिझेलचे दर काय असतील?
होय, या निवडणुकीच्या वर्षात या प्रश्नाचे उत्तर देणे फार कठीण आहे, परंतु कच्च्या तेलाच्या किमती या पातळीपर्यंत पोहोचल्यास देशात पेट्रोलची किंमत किमान 135 रुपये प्रति लिटर होऊ शकते. हा एक अंदाज आहे. जे एखाद्या दुःस्वप्नापेक्षा कमी नाही. सध्या कच्च्या तेलाची किंमत प्रति बॅरल 77 डॉलरपेक्षा जास्त आहे. लाल समुद्राचे संकट अजून संपलेले नाही. अमेरिका, ब्रिटन आणि अनेक युरोपीय देश हुथींना प्रत्युत्तर देत आहेत. इराण हुथी दहशतवाद्यांच्या पाठीशी उभा आहे. ही परिस्थिती भारतासाठीही मोठी डोकेदुखी आहे.
गोल्डमन सॅक्सच्या अधिकाऱ्याने एका मुलाखतीत सांगितले की, हुथी दहशतवादी होर्मुझच्या सामुद्रधुनीपर्यंत पोहोचले आहेत. त्यामुळे तेलाच्या वाहतुकीला मोठा फटका बसू शकतो आणि कच्च्या तेलाच्या किमती दुपटीने वाढू शकतात. सीएनबीसीला दिलेल्या मुलाखतीत ते म्हणाले की, लाल समुद्र हा एक संक्रमण मार्ग आहे. येथील मार्गावरील अडथळ्यामुळे कच्च्या तेलाच्या किमती तीन ते चार डॉलरने वाढू शकतात. होर्मुझची सामुद्रधुनी महिनाभर बंद राहिल्यास तेलाच्या किमती 20 टक्क्यांपर्यंत वाढतील. जर येथे जास्त काळ अडथळे येत राहिले, तर कच्च्या तेलाची किंमत दुपटीने वाढू शकते. सध्या कच्च्या तेलाचे दर प्रति बॅरल $77 पेक्षा जास्त आहेत. याचा अर्थ ही किंमत प्रति बॅरल $155 ते $160 पर्यंत पोहोचू शकते.
गोल्डमन सॅक्सच्या अधिकाऱ्यांनी अंदाज लावला आहे. हे संकट पश्चिम आणि आखाती देश मिळून सोडवण्याची शक्यता आहे. अंदाज खरा ठरला तर भारतालाही अडचणींचा सामना करावा लागू शकतो आणि तेल कंपन्यांना पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमती वाढवाव्या लागतील. जेव्हा त्यांना विचारण्यात आले की जर कच्च्या तेलाची किंमत प्रति बॅरल 155 ते 160 डॉलरच्या दरम्यान असेल तर पेट्रोल आणि डिझेलची किंमत काय असू शकते? त्याला उत्तर देताना ते म्हणाले की, देशात पेट्रोलची किंमत अंदाजे 135 रुपये प्रति लिटर आणि डिझेलची किंमत अंदाजे 120 रुपये प्रति लिटरपर्यंत जाऊ शकते. पण असे होणे थोडे कठीण वाटते, असेही ते म्हणाले.
देशात जेव्हा जेव्हा निवडणुकीचे वर्ष असते तेव्हा डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची घसरण दिसून येते. त्याचा परिणाम देशातील कच्च्या तेलाच्या आयात बिलावरही दिसून येत आहे. देश आपल्या कच्च्या तेलाच्या गरजेच्या 80 टक्क्यांहून अधिक आयात करतो. त्यामुळे आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेवर खूप अवलंबून राहावे लागते. तसेच, कच्च्या तेलाच्या किमतींवर भू-राजकीय आणि आर्थिकदृष्ट्या कोणताही प्रभाव पडतो. त्याचा परिणाम भारतातील पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतीवर दिसून येत आहे. युक्रेन आणि रशियामध्ये युद्ध सुरू झाले, तेव्हा कच्च्या तेलाची किंमत प्रति बॅरल 140 डॉलरच्या आसपास पोहोचली होती. त्यानंतर पेट्रोल आणि डिझेलच्या दरात वाढ झाली होती. आता अंदाज या पातळीपेक्षा 20 डॉलर्स पुढे आहे. त्यामुळे तुम्ही समजू शकता की पेट्रोल आणि डिझेलचे दर काय असू शकतात?
एका विश्लेषकाने नाव न सांगण्याच्या अटीवर सांगितले की, कच्च्या तेलाच्या किमती 150 डॉलरच्या वर जाणे शक्य नसले, तरी तसे झाले तरी 80 टक्क्यांहून अधिक तेलाची पूर्तता करणाऱ्या भारतासारख्या देशासाठी ते कठीण होऊ शकते. अशा स्थितीत पेट्रोलचे दर प्रति लिटर 150 रुपये आणि डिझेलचे दर 125 ते 140 रुपये प्रति लिटर असा अंदाज लावला जाऊ शकतो. मात्र, लाल समुद्रात सुरू असलेल्या परिस्थितीला तोंड देण्यासाठी प्रयत्न सुरू आहेत. आगामी काळात कच्च्या तेलाच्या किमतीवर फारसा परिणाम होणार नाही.
सध्या कच्च्या तेलाच्या किमतीत घसरण होत आहे. आखाती देशांचे ब्रेंट तेल 1.16 टक्क्यांच्या घसरणीसह 77.85 डॉलर प्रति बॅरलवर व्यवहार करत आहे. दुसरीकडे, अमेरिकन कच्च्या तेलाच्या WTI ची किंमत 1.22 टक्क्यांच्या घसरणीसह प्रति बॅरल $ 72.91 वर व्यापार करत आहे. लाल संकटाचा परिणाम काय होईल आणि कच्च्या तेलाच्या किमती कुठपर्यंत पोहोचतील हे पाहणे बाकी आहे.