इस्रोने पुन्हा रचला इतिहास, आदित्य-L1 ने ठोठावले सूर्याचे दार

तंत्र - विज्ञान, मुख्य / By / आदित्य एल-1, इस्रो, सुर्य मोहिम /


भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेने (इस्रो) पुन्हा एकदा इतिहास रचला आहे. आज, शनिवारी, ISRO ने आपले ‘आदित्य-L1’ अंतराळयान पृथ्वीपासून सुमारे 15 लाख किलोमीटर दूर लॅन्ग्रेस पॉइंट 1 येथे हॅलो ऑर्बिटमध्ये यशस्वीरित्या ठेवले आहे. सूर्याचा अभ्यास करण्यासाठी आदित्य एल1 हे गेल्या वर्षी 2 सप्टेंबर रोजी श्रीहरिकोटा येथून प्रक्षेपित करण्यात आले होते. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म X वर या यशाबद्दल इस्रोचे अभिनंदन केले आहे.


लॅन्ग्रेस पॉइंट हा असा प्रदेश आहे, जिथे पृथ्वी आणि सूर्य यांच्यातील गुरुत्वाकर्षण निष्क्रिय होते. हे यान त्याच्या सभोवतालच्या प्रभामंडल कक्षेत राहील आणि तेथून ते इस्रोला सूर्याशी संबंधित महत्त्वाची माहिती पुरवेल. L1 बिंदू हा पृथ्वी आणि सूर्य यांच्यातील अंतराच्या अंदाजे एक टक्का आहे. प्रभामंडल कक्षेतील उपग्रहांमधून सूर्य सतत दिसू शकतो. त्यामुळे या कक्षेत राहिल्याने आदित्य L1 ला सूर्याच्या हालचालींशी संबंधित माहिती आणि अवकाशातील हवामानावर होणारा परिणाम यासंबंधी माहिती संकलित करण्यात मदत होईल.

इस्रोच्या या आदित्य एल1 मिशनचा मुख्य उद्देश सूर्याचा अभ्यास करणे आहे. सूर्याच्या पृष्ठभागावर होणारे सौर भूकंप, सौर ज्वालांशी संबंधित क्रियाकलाप आणि पृथ्वीजवळील अवकाशातील हवामानाशी संबंधित रहस्ये यातून समजतील. सूर्याच्या वातावरणाची माहिती रेकॉर्ड करेल. जगभरातील शास्त्रज्ञ सूर्याविषयी फारशी माहिती गोळा करू शकलेले नाहीत. याचे मुख्य कारण म्हणजे सूर्याचे खूप जास्त तापमान. तापमानामुळे कोणताही उपग्रह त्याच्या जवळ पोहोचण्यापूर्वी जळून राख व्हायचे.

इस्रोने विकसित केलेल्या आदित्य L1 मध्ये अत्याधुनिक उष्णता प्रतिरोधक तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यात आला आहे. त्याच्या बाहेरील भागावर विशेष लेप लावण्यात आला आहे, जो सूर्याच्या तीव्र उष्णतेपासून संरक्षण करेल. यासोबतच त्यात एक मजबूत हीट शील्डही बसवण्यात आली आहे, जी उच्च तापमानापासून संरक्षण करेल. सूर्याच्या तापमानापासून बचाव करण्यासाठी त्यात इतर अनेक उपकरणे बसवण्यात आली आहेत.

L1 बिंदू देखील विशेष आहे, कारण जेव्हा जेव्हा अंतराळ हवामानात सूर्याच्या क्रियाकलापांमध्ये कोणताही बदल होतो, तेव्हा तो पृथ्वीवर प्रभाव पाडण्यापूर्वी या बिंदूवर दृश्यमान असतो. अशा परिस्थितीत ही माहिती वैज्ञानिकांसाठी खूप महत्त्वाची ठरू शकते. आदित्य एल वन पृथ्वीजवळील अंतराळ वातावरणावरही लक्ष ठेवणार आहे, त्यामुळे अंतराळ हवामान अंदाज मॉडेल अत्यंत महत्त्वाचे ठरेल.