22 जानेवारी 2024 रोजी भारत एका मोठ्या घटनेचा साक्षीदार होणार आहे, ज्याची संपूर्ण देश जवळपास अनेक दशकांपासून आतुरतेने वाट पाहत आहे. या दिवशी अयोध्येतील राम मंदिराचे उद्घाटन होणार आहे. उद्घाटनाला भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी उपस्थित राहणार आहेत. 1947 मध्ये देशाला स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर वादग्रस्त जमिनीसाठी झालेला संघर्ष आणि त्यानंतर मंदिराचे बांधकाम ही भारताच्या इतिहासातील सर्वात ऐतिहासिक घटना आहे.
राम मंदिराच्या उद्घाटन सोहळ्यात सुमारे 8,000 लोकांसह विविध पंथातील सुमारे 4,000 संत सहभागी होण्याची शक्यता आहे. विशेष म्हणजे या मंदिराची रचना सोमपुरा कुटुंबाने केली. उद्घाटन समारंभाला हे कुटुंबही उपस्थित राहणार आहे. सोमपुरा यांनी शतकानुशतके जगभरातील 200 हून अधिक मंदिरांची रचना केली आहे, ज्यात प्रसिद्ध सोमनाथ मंदिराचा समावेश आहे.
सोमपुरा सलाट हा गुजरातमधील दगड-कामगार समुदाय आहे आणि ते दक्षिण राजस्थान, विशेषतः मेवाडमध्ये स्थायिक आहेत. ‘सलत’ हा शब्द शिलावतपासून आला आहे, जो मंदिराच्या वास्तुविशारदासाठी प्राचीन शब्द होता.
हा समुदाय कलात्मक आणि शिल्पकला आपला व्यवसाय म्हणून करतो. हा समुदाय आशापुरा मातेची कुलदेवी म्हणून पूजा करतो. भगवान शिव हे समाजाचे मुख्य दैवत आहे आणि समाजातील लोक कलात्मक कोरीव काम आणि शिल्पकलेमध्ये तसेच कलात्मक दगड बनविण्यात तज्ञ मानले जातात.
कोण आहेत राम मंदिराचे मुख्य शिल्पकार?
चंद्रकांत सोमपुरा हे अयोध्येतील राम मंदिराचे मुख्य शिल्पकार आहेत. त्यांचे आजोबा प्रभाशंकर ओघडभाई हे नागर शैलीतील मंदिरांचे प्रमुख डिझायनर होते, ज्यांनी आधुनिक सोमनाथ मंदिराची रचना केली आणि बांधले.
चंद्रकांत हे अशा कुटुंबातून आले आहेत, ज्यांनी भारतात 200 हून अधिक रचनांची रचना केली आहे आणि मंदिरांची रचना करण्याची कला पुढे नेणारी त्यांच्या कुटुंबाची 15वी पिढी आहे. सोमपुरा यांनी मुंबईतील स्वामीनारायण मंदिर आणि कोलकाता येथील प्रसिद्ध बिर्ला मंदिराची रचनाही केली आहे.
सुमारे 32 वर्षांपूर्वी विश्व हिंदू परिषदेचे माजी प्रमुख अशोक सिंघल यांनी अयोध्येतील राम मंदिराची रचना आणण्यासाठी बिर्ला कुटुंबामार्फत चंद्रकांत सोमपुरा यांच्याशी संपर्क साधला होता. विशेष म्हणजे, त्यावेळी ते अयोध्येला जमिनीची तपासणी करण्यासाठी गेले होते, तेव्हा ते भक्त म्हणून गेले होते आणि मास्टर प्लॅन तयार करण्यासाठी त्यांना पायाने जमीन मोजावी लागली होती.
चंद्रकांत सोमपुरा यांनी केल्या आहेत 130 मंदिरांची रचना
त्यांनी राम मंदिरासाठी एक भव्य रचना तयार केली, ज्याला नंतर 1990 च्या दशकाच्या सुरुवातीस अलाहाबाद कुंभ दरम्यान संतांनी मान्यता दिली. 2020 मध्ये, हिंदू ग्रंथ वास्तुशास्त्र आणि शिल्प शास्त्रानुसार सोमपुरा यांनी मूळपासून काही बदलांसह नवीन डिझाइन तयार केले.
राम मंदिराची रचना करताना चंद्रकांत यांना त्यांची दोन मुले आशिष आणि निखिल सोमपुरा यांनी मदत केली होती. राम मंदिराव्यतिरिक्त, चंद्रकांत यांनी गांधीनगरमधील स्वामी नारायण मंदिर आणि पालनपूरमधील अंबाजी मंदिरासह सुमारे 130 मंदिरांची रचना केली आहे.