एक दिवस 24 तासांचा असतो. विशेष म्हणजे असे नेहमीच नव्हते. कधी कधी दिवसात 24 तासांपेक्षा कमी वेळ असायचा. आता शास्त्रज्ञांनी दावा केला आहे की दिवसात 25 तास असू शकतात. असे होण्याची दाट शक्यता आहे. याचे कारण म्हणजे पृथ्वीच्या फिरण्याचा कल. टेक्निकल युनिव्हर्सिटी ऑफ म्युनिकने (टीयूएम) हा दावा केला आहे. शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की भविष्यात दिवसातील तासांची संख्या वाढू शकते. हे कधी होईल, असेही त्यांनी सांगितले.
TUM च्या या संशोधनाशी संबंधित प्रकल्प प्रमुख Ulrich Schreiber म्हणतात की, पृथ्वीच्या परिभ्रमणातील चढउतार हे खगोलशास्त्रासाठी खूप महत्वाचे आहेत. यातून अनेक रंजक माहिती मिळते. आता या बदलामुळे एका दिवसात तास वाढल्याची बाब समोर आली आहे.
शास्त्रज्ञांना हे कसे कळले?
म्युनिकचे तांत्रिक विद्यापीठ खगोलशास्त्राच्या क्षेत्रात संशोधन करत आहे. ही संस्था पृथ्वीविषयी माहिती मिळवण्यासाठी विशेष प्रकारची उपकरणे वापरत आहे. याला रिंग लेसर म्हणतात. पृथ्वीच्या परिभ्रमणाचा नमुना आणि वेग मोजणे हे त्याचे काम आहे. हे इतके अचूकपणे कार्य करते की ते पृथ्वीच्या हालचालीतील लहान-मोठे बदल देखील सहज ओळखते.
शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की घन आणि द्रव यासारख्या गोष्टी पृथ्वीच्या फिरण्याच्या गतीवर परिणाम करतात. हे बदल शास्त्रज्ञांना नवीन माहिती देतात आणि एल निनो सारख्या हवामानाशी संबंधित बदलांचे परिणाम समजून घेण्यास मदत करतात.
तास का वाढतील?
संशोधकांचे म्हणणे आहे की, पृथ्वीच्या फिरण्याचा जो ट्रेंड समोर आला आहे, त्यावरून ते तासांमध्ये वाढ झाल्याचे दर्शवत आहे. पृथ्वीचे परिभ्रमण सरकत आहे. नवीन संशोधनात याची पुष्टी झाली आहे.
अहवालात म्हटले आहे की, लेझर रिंग एक जायरोस्कोप आहे, जी पृथ्वीच्या 20 फूट खाली एका विशेष दाबाच्या भागात आहे. येथून निघणारा लेझर पृथ्वीच्या फिरण्याच्या वेगात झालेला बदल लगेच ओळखतो. इथून शास्त्रज्ञांनी तास वाढवण्याच्या शक्यतेवर शिक्कामोर्तब केले आहे.
नेहमी नव्हता 24 तासांचा दिवस
पृथ्वीशी संबंधित असा डेटा काढणे सोपे नव्हते. शास्त्रज्ञांनी यासाठी लेसरचे मॉडेल विकसित केले, जेणेकरून त्याच्या हालचालीचा कल कळू शकेल. त्याच्या मदतीने अचूक रोटेशन माहिती मिळू शकते.
खगोलशास्त्रज्ञांचा असा दावा आहे की जरी आज दिवस 24 तासांचा असला, तरी नेहमीच असे नव्हते. डायनासोरच्या काळात दिवसाचे 23 तास होते. एबीसीच्या अहवालात असा दावा करण्यात आला आहे की त्या काळात चंद्र पृथ्वीच्या थोडा जवळ असायचा.
25 तासांचा एक दिवस कधी होईल?
अहवाल सांगतो, बदल असा नाही की सर्व काही एकाच दिवसात होईल. हे हळूहळू होईल. शास्त्रज्ञांचा अंदाज आहे की सुमारे 200 दशलक्ष वर्षांनंतर, एक दिवस 25 तासांचा असेल.