दो जिस्म एक जान हो जाना, हे सहसा प्रेमींसाठी वापरले जाते. पण त्याची व्याख्या करता येत नाही. ही एक भावना आहे. बॉलीवूडमध्ये असे अनेक कलाकार होते, ज्यांच्यामध्ये इतके मजबूत ट्युनिंग होते की त्यांनी एकत्र काम करणे योग्य मानले. शंकर जयकिशन यांच्या जोडीला लोकांची पसंती मिळाली. नंतर लक्ष्मीकांत प्यारेलाल यांची जोडी आवडली. कल्याण जी आणि आनंद जी यांची जोडी आवडली. योगायोगाने अशीच एक सलीम-जावेदची जोडी तयार झाली. ही एक विलक्षण जोडी होती, कारण त्यांनी बॉलीवूडला केवळ दोन मोठे सुपरस्टारच दिले नाहीत, तर त्याचे सर्वात आनंदाचे दशक, सुवर्ण युग देखील दिले.
प्रसिद्ध बॉलीवूड लेखक सलीम खान आज त्यांचा 88 वा वाढदिवस साजरा करत आहेत. त्यांचा जन्म 24 नोव्हेंबर 1935 रोजी मध्य प्रदेशातील बालाघाट येथे झाला. त्यांनी दोनदा लग्न केले. पहिले लग्न सुशीला चरकसोबत, तर दुसरे लग्न प्रसिद्ध नृत्यांगना हेलनसोबत झाले होते. त्यांनी आपल्या कारकिर्दीत खूप नाव कमावले. आज त्यांच्या मुलांनी इंडस्ट्रीत करिअर केले आहे, पण एक काळ असा होता, जेव्हा सलीम खान लोकांचे करियर बनवत असत. यात जावेद अख्तर यांनी आपली भूमिका चोख बजावली. ही जोडी सुपरहिट ठरली. जेव्हा जेव्हा दोघांच्या करिअरची चर्चा होते, तेव्हा एकमेकांचा उल्लेख केल्याशिवाय राहवत नाही. चला जाणून घेऊया सलीम-जावेद ही जोडी कशी तयार झाली आणि मग असे काय घडले की इतक्या वर्षांच्या यशस्वी कारकिर्दीचा आणि सुंदर प्रवासाचा शेवट झाला आणि इंडस्ट्रीतील ही सर्वात यशस्वी जोडी तुटली.
70 च्या दशकाला बॉलीवूडमध्ये सुवर्णकाळ म्हटले जाते. या दशकाने इंडस्ट्रीला सुपरस्टार दिले, रोमान्स दिला, मेलॉडी दिली, अॅक्शन दिले. ग्लॅमर दिले आणि या दशकात बॉलिवूड जरा जास्तच सुंदर आणि तरुण दिसू लागले. या काळात एकापेक्षा एक कलाकार आले यात शंका नाही. प्रत्येक क्षेत्रात आले. सुंदर गाणी तयार झाली. राजेश खन्ना, अमिताभ बच्चन यांच्यासारखे कलाकार उदयास आले. पण या दशकाला सुवर्णकाळ बनवण्यात सलीम जावेद जोडीचा सर्वात मोठा वाटा होता. राजेश खन्ना यांचा हाथी मेरे साथी हा चित्रपट व्यावसायिक हिट ठरला आणि त्यांच्या कारकिर्दीला सुरुवात झाली. दिवार आणि डॉन सारख्या चित्रपटातून अमिताभ बच्चन इंडस्ट्रीचे मेगास्टार बनले.
बॉलीवूडच्या सुवर्णकाळाचा पाया सलीम-जावेद जोडीने रचला, तर सलीम-जावेद जोडीचा पाया एसएम सागर यांनी घातला. त्यांच्यामुळेच दोघांना पहिल्यांदा एकत्र काम करण्याची संधी मिळाली. मग योगायोगाने ही संधी आणखी एक-दोन वेळा आली, जेव्हा दोघांना एकत्र काम करायचे होते. काम उत्कृष्ट होते. या काळात त्यांच्यातील जवळीक वाढली आणि चांगले ट्यूनिंगही झाले आणि तेव्हापासून दोघांनी एकत्र काम करण्याचा निर्णय घेतला.
जावेद अख्तर यांनी एका मुलाखतीदरम्यान सलीम यांच्या सोबतच्या मैत्रीबद्दल सांगितले होते. वास्तविक राजेश खन्ना आराधनानंतर मोठे स्टार बनले होते. त्यांना सुपरस्टारचा टॅग मिळाला होता. त्यावेळी त्यांनी अभिनेते राजेंद्र कुमार यांचा बंगला विकत घेतला होता. त्या बंगल्याची किंमत साडेचार लाख रुपये होती आणि अडीच लाख रुपये राजेश खन्ना यांनी दिले होते. एका साऊथ चित्रपटातील कथेसाठी त्यांची भेट झाली, ज्यावर बॉलिवूडमध्ये चित्रपट बनणार होता. पण कथा खूपच कमकुवत होती. म्हणून राजेश खन्ना यांनी सलीम आणि जावेद यांच्याकडे मदत मागितली, ज्यांनी यापूर्वी रमेश सिप्पी यांच्या अंदाज या चित्रपटात त्यांच्यासोबत काम केले होते. राजेश खन्ना यांनी या चित्रपटाच्या कथेत सुधारणा करावी अन्यथा चित्रपट चालणार नाही अशी विनंती केली आणि त्यांनी एक बंगला विकत घेतला आहे, ज्यासाठी त्यांना आता अर्धे पैसे द्यावे लागतील.
त्यानंतर सलीम-जावेदने तो चित्रपट सुधारला आणि हाथी मेरे साथी हा चित्रपट बनवला. हा 1971 मधील सर्वाधिक कमाई करणारा चित्रपट होता. त्यानंतर या जोडीने अमिताभ बच्चन यांच्या जंजीर या चित्रपटात एकत्र काम केले. येथे त्यांचे ट्यूनिंग चांगले झाले. मग इतिहास साक्षी आहे. या दोघांनी अमिताभ बच्चनसाठी डॉन, दीवार, शोले, त्रिशूल, काला पत्थर, शक्ती, दोस्ताना, शान आणि इमान धरम यांसारखे चित्रपट लिहिले. या जोडीने धर्मेंद्र आणि संजीव कुमार यांच्यासाठीही चित्रपट लिहिले.
ही जोडी ज्या कारणासाठी बनले होते, त्याच कारणामुळे ब्रेकअप झाल्याचे सांगितले जाते. म्हणजे अमिताभ बच्चन यांचा यात थेट सहभाग नसून ते जाणूनबुजून किंवा कळत नकळत त्यात सहभागी झाले. 80 च्या दशकाच्या उत्तरार्धात, सलीम-जावेद यांनी एक स्क्रिप्ट लिहिली आणि त्यात अमिताभ बच्चन यांनी काम करावे, अशी त्यांची इच्छा होती. यामध्ये लीड हिरोला अदृश्य व्हावे लागणार होते आणि त्याचा आवाज पार्श्वभूमीत घुमणार होता.
अमिताभ यांनी या चित्रपटात काम करण्यास नकार दिला, कारण त्यांचा असा विश्वास होता की लोक फक्त त्यांचा आवाज ऐकण्यासाठी त्यांना कॅमेरामध्ये पाहायला येतात. जावेद साहेबांना अमिताभची ही गोष्ट आवडली नाही आणि त्यांनी सलीम साहेबांना प्रपोज केले की आजपासून दोघेही अमिताभ बच्चनसोबत काम करणार नाहीत. तर सलीम खान याच्या विरोधात होते. या मतभेदामुळे दोघांनी पुन्हा एकत्र काम केले नाही.
एका मुलाखतीदरम्यान जावेद यांना विचारण्यात आले की, त्यांना सलीम खान आठवत नाहीत का? तर यावर जावेद म्हणाले होते की, सलीमसोबतचे त्यांचे व्यावसायिक नाते आता संपले आहे. दोघे कधीच एकत्र काम करणार नाहीत. पण व्यक्तिशः दोघे अजूनही मित्र आहेत. दोघेही फोनवर एकमेकांशी बोलत असतात. कधीकधी ते एकमेकांना भेटतात. पण त्यांच्या मुलांमध्ये खूप घट्ट नाते आहे. जावेद यांनी सांगितले की, फरहान आणि झोया यांचे सलीम खान यांच्या कुटुंबाशी खूप स्नेह आहे.