प्रत्येक वर्गात काही खोडकर मुले असतात. ज्यांना त्यांच्या अभ्यासापेक्षा इतर गोष्टींची जास्त काळजी असते. जे इतर मुले काय करत आहेत, याकडे जास्त लक्ष देतात. ज्यांना स्वतःच्या ‘गृहपाठ’ची जाणीव नसते, पण इतरांच्या ‘क्लास-वर्क’वर त्यांची बारीक नजर असते. पाकिस्तान क्रिकेट संघालाही मुलांप्रमाणे तक्रार करण्याची सवय आहे. सर्वप्रथम, आम्ही तुम्हाला सांगतो की, श्रीलंकेवर विजय मिळवल्यानंतर न्यूझीलंडने मोठ्या प्रमाणात उपांत्य फेरीत स्थान निश्चित केले आहे. पाकिस्तानचा शेवटचा सामना इंग्लंडविरुद्ध आहे. पाकिस्तानला उपांत्य फेरी गाठण्यासाठी जे काही करावे लागेल, ते करिष्म्यापेक्षा मोठे आहे. पाकिस्तानने शेवटच्या साखळी सामन्यात इंग्लंडचा 287 धावांनी पराभव केला, तरच ते उपांत्य फेरीत पोहोचतील. पाकिस्तानने प्रथम फलंदाजी केली, तर हे गणित आहे.
पाकिस्तान संघाने प्रथम गोलंदाजी करून लक्ष्याचा पाठलाग करण्यास सुरुवात केली, तर त्यांना 16 चेंडूत लक्ष्य गाठावे लागेल. म्हणजेच इंग्लंडने पाकिस्तानसाठी जे काही लक्ष्य ठेवले आहे, ते 284 चेंडू शिल्लक असताना गाठावे लागेल. खेळाच्या एकूण 300 चेंडूंपैकी फक्त 284 चेंडू शिल्लक ठेवावे लागतील, मग हे गंतव्य काही चमत्कारानेच शक्य आहे. पण या दुर्दैवाला फक्त खेळाडूच जबाबदार आहेत का हा मुद्दा आहे, याचे साधे उत्तर आहे – अजिबात नाही. या परिस्थितीला खेळाडूंच्या कामगिरीपेक्षा पाकिस्तान क्रिकेट बोर्डच अधिक जबाबदार आहे.
बोर्डाच्या राजकारणाचा खेळाडूंशी काही संबंध नाही, असे कोणाला वाटत असेल, तर ते चुकीचे आहे. प्रत्यक्ष नाही, तर अप्रत्यक्षपणे मंडळातील राजकारणाचा थेट परिणाम खेळाडूंवर होत आहे. मंडळाचे अधिकारी हे खेळाडूंसाठी ‘पालक’ असतात. आदर्श परिस्थिती अशी होती की भारतात येण्यापूर्वीच पाकिस्तान क्रिकेट बोर्डाच्या अधिकाऱ्यांनी खेळाडूंना पुढील 45 दिवस फक्त चांगल्या क्रिकेटवरच ‘फोकस’ करायचे आहे, असे समजावून सांगितले असते. मैदानाबाहेरील कोणत्याही लहान-मोठ्या मुद्द्यावर विश्वचषकानंतर चर्चा होईल. पाकिस्तानी खेळाडूंना भारतीय मैदानात उतरणे सोपे जाणार नाही, हे बोर्डाच्या अधिकाऱ्यांना समजले असावे. पाकिस्तानी खेळाडू आयपीएलमध्ये खेळत नाहीत, हे विसरू नका. अशा परिस्थितीत भारतीय मैदाने आणि तिथले प्रेक्षक त्यांना पूर्णपणे अनोळखी असतात.
पण तसे झाले नाही, पाकिस्तान क्रिकेट बोर्डाने अनावश्यकपणे अशा अनेक गोष्टींवर भर दिला, ज्याचा परिणाम खेळाडूंवरही झाला. त्यांच्यावर दबाव वाढला. टीव्ही आणि वर्तमानपत्रांच्या पलीकडे गेलेल्या ‘पिढी’चे हे खेळाडू आहेत. ते सोशल मीडियावर खूप सक्रिय असतात. पाकिस्तान क्रिकेट बोर्डाच्या अधिकाऱ्यांनी खेळाडूंना व्हिसा देण्यापासून ते चेन्नईमध्ये अफगाणिस्तानशी सामना आयोजित करण्यापर्यंत सर्व गोष्टींबाबत टाळाटाळ केली. यानंतर अहमदाबादच्या मैदानात पाकिस्तानी चाहत्यांच्या अनुपस्थितीवर हाहाकार माजला होता. इतकेच काय, काही माजी क्रिकेटपटू तर पाकिस्तान संघाला भारतात फिरण्याचे स्वातंत्र्य मिळत नाही, असे म्हणताना दिसले. खेळाडू मैदानावर घाम गाळत असताना, मंडळाचे अधिकारी नंतर सोडवता येणारे प्रश्न मांडण्यात व्यस्त होते.
विश्वचषकाशी संबंधित पाकिस्तान क्रिकेट बोर्डाचे हे राजकारण आहे. आता याच्या आधी थोडे जाऊ. आशिया चषक स्पर्धेच्या आयोजनाबाबत घडलेले नाटकही आठवा. आशिया चषकाचे यजमानपद पाकिस्तानला मिळाले. सुरक्षेचे कारण देत भारतीय संघाने पाकिस्तानला जाण्यास नकार दिला. आशियाई क्रिकेट परिषदेने सांगितले की, यजमानपदाचे अधिकार पाकिस्तानकडेच राहतील, पण ही स्पर्धा श्रीलंका किंवा यूएईमध्ये खेळवली जाईल. याबाबत पीसीबीने जोरदार आवाज उठवला. आशिया चषक खेळण्यासाठी भारत पाकिस्तानमध्ये आला नाही, तर पाकिस्तान विश्वचषक खेळण्यासाठी भारतात जाणार नाही, असे विधानही त्यांनी केले.
भारतात पाकिस्तान संघासोबत सुरक्षेची कोणतीही समस्या नाही, हे पीसीबीचे अधिकारी कदाचित विसरले. दुसरे म्हणजे, विश्वचषक हा आयसीसीचा कार्यक्रम आहे आणि त्यातून नाव मागे घेतल्यास सर्व प्रकारच्या ‘कृती’ होतील, हेही त्यांना आठवत नव्हते. शेवटी आशिया चषक पाकिस्तान आणि श्रीलंका यांनी संयुक्तपणे आयोजित केला होता. पाकिस्तान क्रिकेट बोर्डाला सुरुवातीपासूनच माहित होते की खेळाडूंची सुरक्षा हा एक मुद्दा आहे, ज्यावर प्रत्येकजण भारतीय संघाच्या पाठीशी उभा राहील, परंतु अनावश्यक राजकारण ही पीसीबीची सवय आहे.
पाकिस्तान क्रिकेट बोर्डाची अवस्था आपल्या देशासारखीच आहे. गेल्या काही महिन्यांपासून तेथे सातत्याने बदल होत आहेत. फार मागे गेले नाही, तर रमीझ राजा हे पीसीबीचे अध्यक्ष होते. बीसीसीआयची इच्छा असेल, तर पाकिस्तान क्रिकेट उद्ध्वस्त होईल, असे रमीझ राजा यांनी एका बैठकीत उघडपणे सांगितले होते. बरं, आपण यावर कधीतरी चर्चा करू. सध्या आम्ही तुम्हाला अस्थिरतेची परिस्थिती सांगतो. रमीज राजा यांना हटवून नजम सेठी यांना अध्यक्ष करण्यात आले. आशिया चषक आयोजनाची घोषणा नजम सेठी यांनी केली, हे खूपच मजेदार आहे. त्यावेळी त्यांनी मोठ्या अभिमानाने सांगितले होते की, ‘मल्टी टीम’ स्पर्धा पाकिस्तानमध्ये परतली आहे.
पण आशिया चषक सुरू होईपर्यंत त्यांना आपली खुर्ची सोडावी लागली. त्यांची जागा झका अश्रफ यांनी घेतली. अध्यक्षपदाची सूत्रे हाती घेताच ते म्हणाले – हायब्रीड मॉडेलमधील आशिया कप ही त्यांची वैयक्तिक निवड नाही, पण आता जे काही ठरले ते झाले आहे. अशाप्रकारे आशिया कपचे आयोजन करण्यात आले होते. तेथेही पाकिस्तान संघाची कामगिरी खराब होती. एकूणच ही सारी परिस्थिती अशी आहे, कारण खेळापेक्षा राजकारणावर जास्त लक्ष दिले जात आहे.