आंध्र प्रदेशातील विजयनगरम येथे दोन गाड्यांमध्ये झालेल्या धडकेत 14 प्रवाशांचा मृत्यू झाला आहे. या वर्षातील हा पहिला अपघात नाही. 2 जून रोजी ओडिशातील बालासोर जिल्ह्यात कोरोमंडल एक्सप्रेसला अपघात झाला. गेल्या 10 वर्षात भारतात 697 रेल्वे अपघात झाले. या 10 वर्षांतील अशा घटनांची तुलना केली, तर एक गोष्ट स्पष्ट होते की अपघातांचे प्रमाण कमी झाले आहे. याची अनेक कारणे आहेत. उदाहरणार्थ, भारतीय रेल्वेने अनेक प्रकरणांमध्ये आपल्या गाड्या अपडेट केल्या आहेत, ज्यामुळे अपघातांची संख्या कमी झाली आहे. पण जर आपण जगातील सुरक्षित ट्रेन्सबद्दल बोललो, तर याबाबतीत जपान अव्वलस्थानी येतो.
जपानमध्ये शेवटचा रेल्वे अपघात 1964 मध्ये झाला होता. त्यानंतर आजपर्यंत एकही अपघात झालेला नाही. अशा स्थितीत जपानच्या रेल्वे आणि तिथल्या व्यवस्थेत असे काय आहे की येथे अपघात होत नाहीत.
जी 6 वैशिष्ट्ये जपानी ट्रेन सुरक्षित करतात
- प्रगत तंत्रज्ञान: जपानच्या गाड्या तंत्रज्ञानाला अनुकूल बनवण्यात आल्या आहेत. यात प्रगत ब्रेकिंग सिस्टीम आहे, जी काही सेकंदात ट्रेन थांबवते. प्रगत संगणकीकृत मॉनिटरिंग सिस्टीम बसवण्यात आली आहे, जी ट्रेनवर लक्ष ठेवण्यास मदत करते. याशिवाय यात अत्याधुनिक सिग्नल यंत्रणा, नियंत्रण यंत्रणा आणि ट्रेन प्रोटेक्शन सिस्टीम आहे, जी ट्रेन सुरक्षित ठेवण्यास आणि अपघातांचा आलेख कमी करण्यास मदत करते.
- भूकंपविरोधी यंत्रणा : येथील गाड्यांमध्ये असे तंत्रज्ञान समाविष्ट करण्यात आले आहे, जे भूकंप येण्यापूर्वीची परिस्थिती समजून घेण्यास उपयुक्त ठरते. येथे रेल्वे मार्गावर वेगवेगळ्या ठिकाणी सिस्मोग्राफ यंत्रणा बसविण्यात आली आहे. जपान टाइम्सच्या वृत्तानुसार, येथील यंत्रणा भूकंपाच्या लहरी वाचून भूकंपाच्या केंद्राचे अंदाजे ठिकाण शोधून काढते. अलर्ट झाल्यानंतर ही यंत्रणा ट्रेनची वीज खंडित करते. अशा प्रकारे ट्रेन थांबते आणि नुकसानीचा धोका कमी होतो.
- लाइटवेट डिझाईन: दुसऱ्या एका अहवालात या गाड्यांचे वजन इतर देशांच्या तुलनेत कमी असल्याचे म्हटले आहे. परिणामी, त्यांना हालचाल करण्यासाठी कमी ऊर्जा लागते. त्यामुळे ट्रॅकच्या देखभालीची गरज कमी होते. याशिवाय, ते वेळोवेळी अपग्रेड देखील केले जाते, जेणेकरुन ते तंत्रज्ञानाच्या बरोबरीने टिकू शकेल.
- देखभाल आणि तपासणीमध्ये कडकपणा : जपानमध्ये देखभालीबाबत काटेकोरपणा घेतला जातो. देखभाल पातळी तपासली जाते. या दरम्यान रेल्वे तज्ञांनी तयार केलेल्या नियमावलीशी तुलना केली जाते. त्यामुळे ट्रेनच्या सर्व यंत्रणा कशा चालत आहेत आणि त्यामध्ये किती बदल आवश्यक आहेत हे कळू शकेल.
- तज्ञांची टीम: जपान रेल्वेकडे अत्यंत कुशल तज्ञांची टीम आहे. या तज्ञांना आपत्कालीन परिस्थिती हाताळण्याचे प्रशिक्षण दिले जाते. सुरक्षेबाबत वेळोवेळी अहवालही देतात.
- सुरक्षा संस्कृती: जपानमध्ये नेहमीच सुरक्षा संस्कृतीवर लक्ष केंद्रित केले गेले आहे. विशेष बाब म्हणजे येथे केवळ रेल्वे आणि कर्मचारीच सुरक्षा मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करत नाहीत, तर प्रवासीही त्यांचे काटेकोरपणे पालन करतात. त्यामुळे अपघाताचा धोकाही कमी आहे.