हिंदू धर्मात शरद पौर्णिमा म्हणजेच कोजागिरी पौर्णिमेला विशेष महत्त्व आहे. असे मानले जाते की या दिवशी भगवान श्रीकृष्णाने राधा राणी आणि गोपींसोबत महारास केला होता. अश्विन महिन्यातील पौर्णिमेला शरद अथवा कोजागिरी पौर्णिमा म्हणतात. यावर्षी ही तारीख 28 ऑक्टोबर रोजी येत आहे. या दिवशी माता लक्ष्मी आणि चंद्राची पूजा केली जाते. असे मानले जाते की यामुळे देवी लक्ष्मीची कृपा होते आणि घरात सुख-समृद्धी येते. या दिवशी खीर बनवून तिचा नैवेद्य म्हणून सेवन करण्याची परंपरा शतकानुशतके चालत आलेली आहे. पण यामागचे कारण तुम्हाला माहीत आहे का? कोजागिरी पौर्णिमेच्या दिवशी खीर अर्पण करणे शुभ का मानले जाते आणि त्याची तुलना अमृताशी का केली जाते ते जाणून घेऊया.
वास्तविक, असे मानले जाते की शरद पौर्णिमेच्या दिवशी चंद्र त्याच्या 16 चरणांनी भरलेला असतो आणि त्यावर अमृताचा वर्षाव होतो. या काळात चंद्रावरून निघणारे किरण इतके शक्तिशाली मानले जातात की त्यांच्यात अनेक प्रकारचे रोग नष्ट करण्याची क्षमता असते. यामुळेच या दिवशी खीर चंद्रप्रकाशात ठेवणे शुभ मानले जाते. त्यामुळे खीरही अमृतसारखी बनते, सेवन केल्याने आरोग्य मिळते, असे म्हणतात.
असे मानले जाते की शरद पौर्णिमेच्या दिवशी चंद्राशी संबंधित दूध अमृतसारखे बनते. अशा परिस्थितीत या दुधापासून खीर तयार करून सेवन केली जाते. यंदा कोजागिरी पौर्णिमाही चंद्रग्रहणाच्या छायेत आहे. अशा स्थितीत चंद्राला खीर अर्पण करण्याबाबत लोकांमध्ये संभ्रम आहे.
28 ऑक्टोबर रोजी रात्री 01:05 वाजता चंद्रग्रहण सुरू होईल आणि मध्यरात्री 02:23 वाजता समाप्त होईल. सुतक कालावधी 9 तास आधी सुरू होईल. तर कोजागिरी पौर्णिमा 28 ऑक्टोबरच्या पहाटे 04:17 वाजता सुरू होईल आणि 28 ऑक्टोबरच्या रात्री उशिरा 03:46 वाजता समाप्त होईल. अशा परिस्थितीत या वर्षी शरद पौर्णिमेला खीर अर्पण केली जाणार नाही आणि पूजाही केली जाणार नाही, कारण सुतक कालावधी सुरू झाल्यानंतर मंदिराचे दरवाजे बंद केले जातील. मात्र, या काळात तुम्ही मंत्रजप आणि कीर्तन करू शकता.