तो चित्रपट पाहून दिग्दर्शक झाले दादासाहेब फाळके आणि देशाला मिळाला पहिला चित्रपट


भारतीय चित्रपटसृष्टीचा उल्लेख केला की पहिले नाव येते, ते म्हणजे दादासाहेब फाळके. त्यांच्याशिवाय भारतीय चित्रपटसृष्टीची कल्पनाही करता येत नाही. पण एक असा चित्रपट आहे, जो दादासाहेब फाळके यांनी पाहिला नसता, तर त्यांना दिग्दर्शक होण्याची कल्पनाही करता आली नसती आणि त्यांच्याशिवाय भारतीय चित्रपटसृष्टीचे अस्तित्व आणि बॉलीवूडची कल्पनाच दूर आहे. दादासाहेब फाळके यांचा कल कलेकडे होता, पण चित्रपट पाहेपर्यंत त्यांना या कलेची मांडणी करण्यासाठी योग्य माध्यम सापडले नाही.

दादासाहेब फाळके यांनी ‘द लाइफ ऑफ क्राइस्ट’ हा चित्रपट पहिल्यांदा पाहिला होता. या चित्रपटाचा त्यांच्यावर खोलवर परिणाम झाला आणि हा चित्रपट पाहिल्यानंतर त्यांनी ठरवले की आपणही चित्रपट करायचा. पण हा मार्ग तितका सोपा नव्हता. यासाठी अभिनेत्याला खूप त्रास सहन करावा लागला. कारण त्यावेळी चित्रपट बनवण्याचे सर्व साहित्य परदेशात उपलब्ध होते. त्यासाठी त्यांना इंग्लंडला जावे लागले. त्यासाठी त्यांनी आयुष्याची पुंजी गुंतवली.

दादांची मेहनत रंगली आणि त्यांनी देशातील पहिला मूकपट राजा हरिश्चंद्र बनवला. यानंतर त्यांनी कधीच मागे वळून पाहिले नाही आणि हा ताफा वाढतच गेला. आज जगात सर्वाधिक चित्रपट बॉलिवूड इंडस्ट्रीत बनतात. आता त्यांचे बजेटही अब्जावधीत आहे आणि चित्रपटही कोट्यवधी रुपयांची कमाई करत आहेत.

राजा हरिश्चंद्र व्यतिरिक्त दादासाहेबांनी मोहिनी भस्मासुर, कालिया मर्दन, श्री कृष्ण जन्म, लंका दहन, सत्यवान सावित्री आणि गंगावतरण हे चित्रपट केले. 1913 मध्ये त्यांनी पहिला चित्रपट केला. बॉलीवूड किंवा हिंदी चित्रपटसृष्टीतील सर्वात मोठा सन्मान दादासाहेब फाळके यांच्या स्मरणार्थ दादासाहेब फाळके पुरस्कार दिला जातो. 2023 सालच्या या पुरस्कारासाठी ज्येष्ठ अभिनेत्री वहिदा रहमान यांच्या नावाची घोषणा करण्यात आली आहे.