हिंदू धर्मात पितृ पक्षातील 16 दिवस पितरांच्या पूजेसाठी अत्यंत फलदायी मानले जातात. यावर्षी 29 सप्टेंबरपासून पितृपक्ष सुरू झाला आणि 14 ऑक्टोबरला सर्वपित्री अमावस्येला संपेल. दरम्यान, लोक त्यांच्या तिथीनुसार पितरांचे श्राद्ध करतात. हिंदू मान्यतेनुसार पितृ पक्षाच्या 14 व्या दिवशी श्राद्ध करण्याबाबत काही विशेष नियम सांगण्यात आले आहेत. यामध्ये श्राद्ध काही लोकांसाठी केले जाते आणि काही लोकांसाठी नाही. अश्विन महिन्यातील कृष्ण पक्षाच्या चतुर्दशीला केल्या जाणाऱ्या श्राद्धाचे धार्मिक महत्त्व, पद्धत आणि महत्त्वाचे नियम जाणून घेऊया.
पंचांगानुसार, या वर्षी अश्विन महिन्यातील कृष्ण पक्षाची 14वी तिथी 12 ऑक्टोबर 2023 रोजी संध्याकाळी 07:53 वाजता सुरू होईल आणि 13 ऑक्टोबर 2023 रोजी रात्री 09:50 पर्यंत चालू राहील. अशा स्थितीत चतुर्दशी तिथीचे श्राद्ध 13 ऑक्टोबर 2023 रोजीच केले जाईल. या दिवशी श्राद्धाचा कुटुप मुहूर्त सकाळी 11:44 ते 12:30 दरम्यान असेल, तर रोहिणीची वेळ पहाटे 12:30 ते 01:17 दरम्यान असेल. या दिवशी दुपारची वेळ 01:17 ते 03:35 पर्यंत असेल.
हिंदू मान्यतेनुसार, पितृ पक्षाच्या 14 दिवशी फक्त त्या पूर्वजांचे श्राद्ध केले जाते, ज्यांचे नैसर्गिकरित्या निधन झाले नाही. याचा अर्थ अपघात, आत्महत्या किंवा खून इत्यादी कारणांमुळे मृत्यू झालेल्या लोकांच्या श्राद्धासाठी पितृ पक्षाचा 14 वा दिवस निश्चित केला जातो. अश्विन महिन्यातील 14 दिवशी चतुर्दशी श्राद्ध, घट चतुर्दशी श्राद्ध आणि घायाळ चतुर्दशी श्राद्ध असे म्हणतात. हिंदू मान्यतेनुसार, चतुर्दशी श्राद्धाच्या दिवशी सामान्य पितरांचे श्राद्ध केले जात नाही.
हिंदू मान्यतेनुसार, अश्विन महिन्याच्या कृष्ण पक्षाच्या 14 व्या दिवशी, अकाली मृत्यू म्हणजे हत्या, आत्महत्या, अपघात, सर्पदंश, विद्युत प्रवाह इत्यादीमुळे मृत्यू झालेल्यांचेच श्राद्ध केले जाते, म्हणून याला घायाळ चतुर्दशी असेही म्हणतात. घायाळ चतुर्दशीचे श्राद्ध त्या तरुण मृतांसाठी देखील केले जाते, जे फार कमी कालावधीत मरण पावतात. हिंदू मान्यतेनुसार, ज्यांची मृत्यू तारीख माहित नाही किंवा ज्यांचे श्राद्ध काही कारणाने चुकले आहे अशा सर्वांचे श्राद्ध सर्वपित्री अमावस्येला केले जाते.