हिंदू धर्मात पितरांची पूजा अत्यंत महत्त्वाची मानली जाते आणि या पूजेसाठी दरवर्षी अश्विन महिन्यातील पितृ पक्षातील 15 दिवस अत्यंत महत्त्वाचे मानले जातात. कॅलेंडरनुसार, या वर्षी पितृ पक्ष शुक्रवार, 29 सप्टेंबर 2023 ते शनिवार, 14 ऑक्टोबर 2023 पर्यंत राहील. भारतात पितृपक्षाच्या काळात श्राद्धासाठी अनेक तीर्थक्षेत्रे आहेत, परंतु मोक्ष नगरी मानल्या जाणाऱ्या काशी शहरात, तिथे असलेल्या पिश्चाच मोचन कुंडाचे खूप महत्त्व मानले जाते. काशीच्या पिश्चाच मोचन कुंडाचे महत्त्व काय आहे आणि येथे पितरांचे श्राद्ध कसे केले जाते ते जाणून घेऊया.
हिंदू मान्यतेनुसार, काशी किंवा वाराणसीमध्ये स्नान, ध्यान, दान इत्यादींना खूप महत्त्व आहे, परंतु या प्राचीन नगरीमध्ये पूर्वजांच्या पूजेलाही विशेष महत्त्व मानले जाते. त्यामुळेच दरवर्षी पितृपक्षाच्या आगमनाबरोबर या शहरात असलेल्या पिश्चाच मोचन कुंडात श्राद्ध करणाऱ्यांची गर्दी अचानक वाढते. हिंदू मान्यतेनुसार काशीच्या पिशाच मोचन कुंडात त्रिपिंडी श्राद्ध केल्याने भटकणाऱ्या आत्म्यांना शांती मिळते. असे मानले जाते की येथे केले जाणारे त्रिपिंडी श्राद्ध घरोघरी भटकणाऱ्या आत्म्यांच्या आणि पितरांच्या मोक्षाचा मार्ग खुला करते आणि ते वैकुंठ धामला पोहोचतात.
हिंदू मान्यतेनुसार, जे लोक अकाली मरण पावतात त्यांना मोक्ष मिळविण्यासाठी दीर्घकाळ वाट पहावी लागते आणि भूतविश्वात जागोजागी भटकत राहावे लागते. अशा पितरांना भूतांपासून मुक्त करण्यासाठी आणि त्यांना मोक्ष देण्यासाठी काशीच्या पिश्चाच मोचन कुंड येथे त्रिपुंडी श्राद्ध विशेष केले जाते. विशेष म्हणजे हे त्रिपिंडी श्राद्ध काशीच्या पिश्चाच मोचन कुंडातच केले जाते. असे केल्याने पितरांची भूतदशा मुक्त होऊन त्यांचे आशीर्वाद प्राप्त होतात.
हिंदू मान्यतेनुसार, काशीच्या पिश्चाच मोचन कुंड येथे एक पिंपळाचे झाड आहे, ज्यामध्ये भटक्या आत्म्यांना पिंपळाच्या झाडाला खिळे ठोकून बसवले जाते. यासोबतच पितरांची पूजा करताना येथे एक नाणेही ठेवले जाते, जेणेकरून ते सर्व प्रकारच्या ऋण आणि अडथळ्यांपासून मुक्त होऊन श्रीलोकात जातात.