भारताचा तिरंगा चंद्रावर फडकवण्यासाठी सज्ज झाला आहे. चांद्रयान-3 चे विक्रम लँडर बुधवारी संध्याकाळी 6 वाजता चंद्राच्या पृष्ठभागाला स्पर्श करेल आणि त्यानंतर प्रज्ञान रोव्हर आपले काम सुरू करेल. इस्रोने चंद्रावर आपली छाप सोडण्यासाठी सर्व तयारी केली आहे आणि लँडिंग यशस्वी झाल्यास, भारत चंद्राच्या या भागावर उतरणारा जगातील पहिला देश बनेल. पण चंद्राच्या या दक्षिण ध्रुवावर जाऊन काय मिळणार, केवळ पाण्याचा शोध घेणे हा इस्रोचा उद्देश आहे की आणखी काही? येथे जाणून घ्या…
चंद्रावर वसाहती उभारण्याविषयी माणूस सतत बोलत असतो. चंद्रावर किती महागात जमीन विकली गेली आहे किंवा चंद्रावर मानवी वसाहती उभ्या राहिल्या आहेत अशा बातम्या अनेक वेळा येतात. ही सर्व भविष्याची लढाई आहे आणि त्यासाठी जगभरातील अनेक अवकाश संस्था आपले सर्वस्व देत आहेत. चंद्रावर पाठवण्यात आलेल्या चांद्रयान-3 चा मूळ उद्देश दक्षिण ध्रुवावर पाण्याचा शोध घेणे हा आहे. पण या व्यतिरिक्तही असे अनेक पैलू आहेत, ज्यासाठी इस्रोने पूर्ण तयारी केली आहे.
चंद्रावर मानवी वस्ती स्थापन करून पाण्याचा शोध घेण्याबरोबरच येथे सापडलेल्या इतर घटकांवरही भर दिला जात आहे. हेलियम-3 सारखे घटक देखील यामध्ये समाविष्ट आहेत, याशिवाय अशा काही गोष्टी येथे आहेत ज्या भविष्यात जगासाठी उपयुक्त ठरू शकतात. इस्रोचे माजी समूह संचालक सुरेश नाईक यांनी एका वृत्तपत्राला सांगितले की, चंद्राच्या या भागात मोठ्या प्रमाणात पाणी असेल अशी अपेक्षा आहे. पण याशिवाय महत्त्वाचा घटक म्हणजे पॉवर जनरेटर, कारण या भागाची स्थलाकृति पूर्णपणे वेगळी आहे.
ते म्हणाले की येथे एक भाग आहे, जो पूर्णपणे झाकलेला आहे, तर एक उंच भाग देखील आहे. सूर्यप्रकाश त्याच्या काही भागात येतो, जिथे मानवी वसाहत स्थापन होण्याची शक्यता आहे आणि चीनही या दिशेने पावले टाकत आहे. याशिवाय चंद्रावर अनेक घटक आहेत, त्यातील सर्वात महत्त्वाचे घटक हेलियम-3 आहे, जे मानवासाठी प्रदूषणमुक्त वीज बनवण्यात मदत करू शकतात. येत्या 2-3 वर्षात चंद्रावर जाण्यासाठी देशांची शर्यत अधिक तीव्र होईल, फक्त पुढील 2 वर्षात जगभरातून 9-10 मोहिमा सुरू होणार आहेत.
एका संशोधनात असा दावा करण्यात आला आहे की, स्कॅंडियम, यट्रियमसह इतर अनेक धातू चंद्रावर आहेत, जे पृथ्वीवर आढळत नाहीत. म्हणजेच चंद्रावर मानवासाठी अनेक शक्यता आहेत, जी केवळ पाण्याचा शोध आणि मानवी वसाहती स्थापन करण्यापलीकडे असलेली लढाई आहे. म्हणजेच चंद्रावर जाण्यासाठी जगात जी शर्यत सुरू आहे, त्यामागे चंद्रावर सापडणारे पाणी, हेलियम आणि त्यातून तयार होणारी ऊर्जा आणि इतर उपयुक्त गोष्टी मिळवण्याचा उद्देश आहे.