अंतराळ क्षेत्रात भारत आपली नांगी वाजवत आहे. चांद्रयान 3 आपल्या मिशनच्या अगदी जवळ पोहोचले आहे. त्याच वेळी, रशियाच्या लुना 25 मोहिमेचा उतरण्यापूर्वीच अंतराळात अपघात झाला. सध्या जेव्हा जेव्हा अंतराळात जाण्याची चर्चा होते, तेव्हा आपल्या मनात चांदीचे किंवा पांढरे कपडे घातलेले लोक फिरतात, ज्यांना अंतराळवीर म्हणतात. पृथ्वीवर आपण सर्वत्र ऑक्सिजनच्या कवचात राहतो, अंतराळात असे घडत नाही. अंतराळात शून्य गुरुत्वाकर्षण आहे, त्यामुळे अंतराळवीर जमिनीवर पाय ठेवू शकत नाहीत. ते फक्त हवेत तरंगत राहतात. लोकांना अंतराळात जाण्यासाठी विशेष प्रशिक्षण दिले जाते आणि अंतराळवीरांची दिनचर्या खाण्यापासून तिथल्या वातावरणात राहण्यापर्यंत पूर्णपणे वेगळी असते.
अवकाशात काम करताना अंतराळवीरांना अनेक आव्हानांना सामोरे जावे लागते. ब्रह्मांडात असलेल्या रेडिएशनचा आरोग्यावर वाईट परिणाम होतो, त्यामुळे शरीर कमजोर होऊ लागते. अंतराळात टिकून राहणे सोपे नाही. त्यामुळेच अवकाशात राहून संशोधन करणाऱ्यांचे खाण्यापासून ते झोपेपर्यंतचे संपूर्ण वेळापत्रक वेगळे असते. कसे ते सविस्तर जाणून घेऊया.
पूर्वीच्या तुलनेत आता तंत्रज्ञान खूप पुढे गेले आहे. अंतराळवीर पृथ्वीसारखे अन्न खात नाहीत, परंतु त्यांच्याकडे थर्मो-स्थिर अन्न असते. हे कमी आर्द्रतेचे अन्न असते. त्याच वेळी, पिण्यासाठी मुख्यतः विशेष पावडर वापरली जाते. जरी काही अन्न नैसर्गिकरित्या खाल्ले जाते जसे काजू इ. अंतराळात राहताना मर्यादित प्रमाणातच अन्न खाल्ले जाते.
आता अंतराळात गुरुत्वाकर्षण नसल्यामुळे पृष्ठभागावर विश्रांती घेत नाहीत. जेव्हा संशोधकांना रॉकेटमधून बाहेर पडून काही काम करावे लागते, तेव्हा ते स्पेस सूट घालतात आणि सुरक्षा वैशिष्ट्यांद्वारे बांधलेले काम करतात. त्याच वेळी, एक लहान प्रोप्युलिझम सिस्टम, सेफर, अंतराळवीरांच्या सूटमध्ये स्पेस वॉकसाठी बसविली जाते, जी एक प्रकारचे लाइफजॅकेट म्हणून काम करते. हा सूट परिधान करून, अंतराळवीर कोणत्याही दोरीशिवाय अंतराळात फिरू शकतात.
प्रश्न असा पडतो की अंतराळात शून्य गुरुत्वाकर्षण आहे, मग अंतराळवीर मलमूत्र कसे उत्सर्जित करतात. आम्ही तुम्हाला सांगतो की ते अगदी सामान्य टॉयलेटसारखे आहेत, परंतु त्यात उच्च व्हॅक्यूम क्लीनर बसवलेले आहेत, जे सर्व कचरा वेगाने खेचतात.