इस्रो सूर्याचा अभ्यास करण्यासाठी कोणती मोहीम सुरू करण्याच्या तयारीत आहे? ते कधी आणि कुठून सुरू होणार? सूर्याचा अभ्यास करण्यासाठी यापूर्वी कोणते मिशन पाठवले होते? या मिशनचे नाव काय आहे? ऑक्टोबर 2023 नंतर कोणत्याही परीक्षेत असे प्रश्न तुमच्यासमोर विचारले जाऊ शकतात. त्या प्रश्नांची उत्तरे देण्याचा प्रयत्न या प्रतीत करण्यात आला आहे.
भारताची अंतराळ संस्था ISRO आदित्य L-1 लाँच करण्याच्या तयारीला अंतिम रूप देण्याच्या प्रक्रियेत आहे. दुसरीकडे, भारतीय चांद्रयान-3 च्या यशाचा आनंद साजरा करत आहेत, तर ISRO आंध्र प्रदेशातील श्रीहरिकोटा स्पेस स्टेशनवरून आदित्य एल-1 लाँच करण्याच्या शक्यतेवर काम करत आहे. आदित्य एल-1 श्रीहरिकोटा येथे पोहोचला आहे. आतापर्यंतच्या योजनेनुसार सूर्याचा अभ्यास करणारी ही देशातील पहिली मोहीम सप्टेंबरच्या पहिल्या आठवड्यात प्रक्षेपित केली जाईल. हे इस्रोच्या यूआर राव उपग्रह केंद्रात तयार करण्यात आले आहे.
आदित्य एल-1 सूर्यावर अभ्यास करेल. पृथ्वीपासून 1.5 दशलक्ष किलोमीटरचा प्रवास करून ते हॅलो ऑर्बिटमध्ये पोहोचेल. या कक्षेत उपग्रह बसवण्याचा फायदा म्हणजे येथून सूर्यावर सतत लक्ष ठेवता येईल, असे इस्रोचे मत आहे. ही अशी जागा आहे जिथे सूर्यग्रहणाचा प्रभाव पडत नाही. सूर्याच्या हालचाली आणि त्याचा अवकाशावर होणारा परिणाम याचा सखोल अभ्यास करणे सोपे होईल.
आदित्य एल-1 सोबत सात पेलोड (वेगवेगळे उपकरण) अवकाशात पाठवले जात आहेत. हे सर्व सूर्याच्या विविध भागांचा अभ्यास करून इस्रोला अहवाल देतील, जेणेकरून शास्त्रज्ञ भविष्यातील रणनीतीवर काम करू शकतील. सूर्यमालेच्या वरच्या वातावरणातील गतिशीलता शोधणे हा या मोहिमेचा उद्देश आहे. या अभ्यासामुळे सूर्याच्या कोरोनामधील उष्णतेशी संबंधित रहस्य समजण्यास मदत होईल. अवकाशात हवामानातील बदल सहज कळू शकतात. सूर्याची उष्णता समजून या मोहिमेसाठी महत्त्वाची भूमिका निश्चित करण्यात आली आहे. सूर्याचा विस्तार, प्रभाव आणि गतिशीलता समजून घेणे हा या मोहिमेचा एक महत्त्वाचा उद्देश आहे.
आदित्य-L1 ही भारताची पहिली सौर मोहीम आहे, जरी आपण जगाबद्दल बोललो तर, सूर्याविषयी महत्त्वाची माहिती गोळा करण्यासाठी अनेक वेळा प्रयत्न केले गेले आहेत. युरोपियन स्पेस एजन्सीने सर्वाधिक प्रयत्न केले आहेत, ज्याने आतापर्यंत 22 मोहिमा पाठवल्या आहेत. याशिवाय NASA ने देखील अनेकवेळा हा प्रयत्न केला आहे, NASA ने 1960 मध्येच आपले पहिले सोलर मिशन लाँच केले होते. नासाच्या 14 पैकी 12 सौर मोहिमा अजूनही सूर्याच्या कक्षेत आहेत.