स्वातंत्र्यदिनी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी लाल किल्ल्याच्या तटबंदीवरून विश्वकर्मा योजनेची घोषणा केली. 13 ते 15 हजार कोटी रुपयांची ही योजना विश्वकर्मा जयंतीला सुरू होणार आहे. ज्याचा लाभ सोनार, चर्मकार, न्हावी आणि लोहार या पारंपरिक कौशल्यांना दिला जाईल. या योजनेला विश्वकर्मा हे नाव देण्यात आले आहे, कारण विश्वकर्मा हे जगातील महान शिल्पकार होते.
असे मानले जाते की भगवान विश्वकर्मा यांनी देवतांसाठी महाल, शस्त्रे आणि इमारती बांधल्या होत्या. म्हणूनच विश्वकर्मा जयंतीच्या दिवशी अवजारे-यंत्र, शस्त्रे आणि इतर लोखंडी वस्तूंची पूजा केली जाते. असे मानले जाते की विश्वकर्मा हे विश्वाचे निर्माते ब्रह्मदेवाचे सातवे पुत्र होते.
भगवान विश्वकर्मा यांना सृष्टीचा देव मानला जातो, कारण त्यांनी देवतांसाठी भव्य राजवाडे, इमारती, शस्त्रे आणि सिंहासने निर्माण केली. असे मानले जाते की जेव्हा देव आणि आसुरांमध्ये युद्ध झाले, तेव्हा विश्वकर्माने महर्षी दधीचीच्या अस्थीपासून वज्र बनवले होते, जे इंद्र देवाने परिधान केले होते. वज्रामध्ये इतकी शक्ती होती की त्याने सर्व राक्षसांचा नाश केला असे शास्त्रात सांगितले आहे. असेही मानले जाते की त्यांनी रावणासाठी लंका, पांडवांसाठी इंद्रप्रस्थ आणि श्रीकृष्णासाठी द्वारका बांधली होती.
असे म्हणतात की एकदा भगवान शिव माता पार्वतीला स्वर्गात घेऊन गेले. तेथील सौंदर्याने माता पार्वती मंत्रमुग्ध झाली. कैलासात परतल्यानंतर माता पार्वतीने एका सुंदर राजवाड्याची इच्छा व्यक्त केली. यानंतर भगवान शिवाच्या सांगण्यावरून विश्वकर्मा आणि कुबेर यांनी सुवर्ण लंका बांधली. पौराणिक मान्यतेनुसार, रावणाने भगवान शिवाकडे लंकेची भिक्षा मागितली आणि भगवान भोलेनाथांनी रावणाला लंका दिली.
श्रीमद भागवत गीतेनुसार, श्रीकृष्णाची नगरी, द्वारका ही भगवान विश्वकर्माने वसवली होती. महाभारतानुसार ताराक्ष, कमलाक्ष आणि विद्युन्माली या नगरांचा नाश करण्यासाठी भगवान शिवाने निवडलेला रथ विश्वकर्माने बनवला होता. पांडवांची राजधानी यमपुरी, हस्तिनापूर, कुबेरपुरी, वरुणपुरी इत्यादी ठिकाणेही विश्वकर्मानेच बांधल्याचे पुराणात म्हटले आहे.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्यासमोर अर्थसंकल्पादरम्यान अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी या योजनेबाबत सांगितले होते. यामध्ये आर्थिक सहाय्य, प्रशिक्षण, आधुनिक तंत्रांचे ज्ञान, बाजारपेठेतील संबंध, त्याचे ज्ञान, डिजिटलायझेशन इ. ज्या कारागिरांना त्यांच्या कौशल्याचे व्यवसायात रूपांतर करायचे आहे त्यांना कर्जही उपलब्ध करून दिले जाईल, कच्चा माल उपलब्ध करून दिला जाईल आणि गरज पडल्यास बाजारपेठही उपलब्ध करून दिली जाईल.
13 ते 15 हजार कोटी रुपयांची विश्वकर्मा योजना सुरू होणार असून, याचा फायदा कारागीर आणि छोट्या व्यावसायिकांना होणार आहे. यासाठी पारंपारिक कौशल्य असलेल्या लोकांची निवड केली जाईल. उदाहरणार्थ लोहार, सोनार, चर्मकार आणि न्हावी. पारंपारिक कौशल्यांसह स्वयंरोजगाराचा मार्ग स्वीकारण्यासाठी त्यांना या योजनेअंतर्गत मदत केली जाईल.