आज जगभरात जागतिक हिपॅटायटीस दिवस साजरा केला जात आहे. हिपॅटायटीस आजाराबाबत लोकांना जागरूक करणे हा त्याचा उद्देश आहे. हा एक दशक जुना आजार आहे, तरीही दरवर्षी या रोगाच्या लाखो केसेस समोर येतात. या आजारापासून बचाव करण्यासाठी लस देखील उपलब्ध आहे, परंतु तरीही ती खूप घातक आहे. या आजारामुळे यकृत पूर्णपणे खराब होऊ शकते. कर्करोग होण्याचाही धोका असतो.
लस असूनही हा आजार इतका धोकादायक का आहे हा मोठा प्रश्न आहे. या प्रश्नाचे उत्तर जाणून घेण्याआधी हिपॅटायटीस म्हणजे काय आणि कधी होतो हे जाणून घेऊया.
काय आहे हिपॅटायटीस
हिपॅटायटीस हा यकृताचा आजार आहे. सुरुवातीला यकृतावर सौम्य सूज येते. हा आजार विषाणूमुळे किंवा यकृताला झालेल्या नुकसानीमुळे होतो. हा आजार व्हायरल हेपेटायटीसपासून सुरू होतो. हा त्याचा सर्वात सामान्य प्रकार आहे. हे अनेक विषाणूंपैकी एकामुळे होते. हिपॅटायटीसचे विषाणू A, B, C, D आणि E असे पाच प्रकार आहेत. यापैकी हिपॅटायटीस B आणि C हे जास्त धोकादायक आहेत. यामध्ये मृत्यूचे प्रमाणही जास्त आहे.
यकृतावर हल्ला करते शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती
फोर्टिस हॉस्पिटलमधील गॅस्ट्रोएन्टेरोलॉजी आणि हेपॅटोबिलरी सायन्सेस विभागातील डॉक्टर स्पष्ट करतात की जर हिपॅटायटीसवर वेळेवर उपचार केले गेले नाहीत, तर तो प्राणघातक ठरू शकतो. या आजाराचे अनेक प्रकार आहेत. यामध्ये अल्कोहोलिक हिपॅटायटीस हा अल्कोहोलच्या अतिसेवनामुळे होतो. यामध्ये ऑटोइम्यून हिपॅटायटीस अतिशय धोकादायक आहे. हा एक जुनाट आजार आहे, ज्यामध्ये शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती यकृतावर हल्ला करते.
हिपॅटायटीस आजारामुळे यकृतालाही पूर्णपणे नुकसान होऊ शकते. काही प्रकरणांमध्ये, यामुळे यकृत निकामी आणि यकृताचा कर्करोग देखील होऊ शकतो. हे कमकुवत प्रतिकारशक्ती असलेल्या लोकांना सहजपणे बळी बनवते. हे टाळण्यासाठी, लक्षणे वेळेवर ओळखणे आणि उपचार करणे आवश्यक आहे.
काय आहेत लक्षणे
- वारंवार कमी ताप
- भूक न लागणे
- सतत ओटीपोटात दुखणे
- नेहमी थकवा
- गडद मूत्र
- त्वचा पिवळसर होणे
लस असूनही का धोकादायक आहे हा आजार ?
तज्ज्ञ डॉक्टर सांगतात की हिपॅटायटीस बी साठी एक लस आहे. मुलाच्या जन्मानंतर, ही लस 10 वर्षांपर्यंत दिली जाऊ शकते. पुढील दोन डोस पहिल्या डोसच्या 6 महिन्यांच्या आत घेतले जाऊ शकतात. प्रौढांनाही ही लस दिली जाऊ शकते. हिपॅटायटीस बी या लसीमुळे बऱ्याच प्रमाणात प्रतिबंध होतो, परंतु बहुतेक लोकांना या लसीबद्दल माहिती नसते.
यातील लोक लसीकरणापासून वंचित राहून आजाराच्या विळख्यात सापडले आहेत. काही प्रकरणांमध्ये, लोक लक्षणांकडे देखील लक्ष देत नाहीत. त्यामुळे हिपॅटायटीसचा आजार यकृत खराब करत राहतो आणि हा आजार आढळून आल्यावर परिस्थिती अत्यंत गंभीर बनते.