मान्सूनच्या अनियमित पावसामुळे भाजीपाल्याचे भाव दीर्घकाळ चढे राहण्याची शक्यता शेतकरी आणि व्यापाऱ्यांनी वर्तवली आहे. पावसामुळे भाजीपाला लागवडीला उशीर होईल आणि तयार होण्याच्या अवस्थेत पिकांचे नुकसान होईल. एकूण ग्राहक किंमत निर्देशांकाच्या (सीपीआय) 6 टक्के वाटा असलेल्या भाज्यांच्या किमती जूनमध्ये सात महिन्यांच्या शिखरावर गेल्या आहेत, मागील महिन्याच्या तुलनेत 12 टक्क्यांनी वाढल्या, अधिकृत डेटा दर्शवितो, असा अहवाल रॉयटर्सने दिला.
ऑक्टोबरपर्यंत राहील भाजीपाल्याची भाववाढ
मुंबईतील व्यापारी अनिल पाटील यांनी एका मीडिया रिपोर्टमध्ये सांगितले की, पावसाळ्यामुळे भाजीपाल्याची पुरवठा साखळी विस्कळीत होत आहे. यंदा भाज्यांचे चढे भाव दीर्घकाळ टिकू शकतात. ऑगस्टमध्ये पीक बाजारात आल्यावर भाव खाली येतात. मात्र, यंदा मर्यादित पुरवठा, भाजीपाल्यांच्या चढ्या किमतींचा कालावधी वाढल्याने ऑक्टोबरपर्यंत खर्च वाढण्याची अपेक्षा व्यापाऱ्यांनी व्यक्त केली आहे.
7 महिन्यांच्या उच्चांकावर पोहोचू शकते किरकोळ महागाई
कांदे, सोयाबीन, गाजर, आले, मिरची आणि टोमॅटो यासारख्या जीवनावश्यक वस्तूंच्या किमतीत वाढ झाल्याने आगामी राज्य निवडणुकांपूर्वी मतदारांमध्ये केवळ असंतोष निर्माण होत नाही, तर उच्च किरकोळ महागाईलाही कारणीभूत ठरू शकते. किरकोळ महागाईचा दर या महागड्या स्टेपल्समुळे जुलैमध्ये सात महिन्यांच्या उच्चांकावर पोहोचण्याची शक्यता आहे. चलनवाढीतील ही उडी रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) च्या या वर्षात व्याजदर कमी करण्याच्या अपेक्षा कमी करेल.
टोमॅटोने खराब केला महागाईचा मूड
आयडीएफसी फर्स्ट बँकेतील भारतीय अर्थशास्त्रज्ञ गौरा सेन गुप्ता यांनी सांगितले की, पुरवठ्याच्या बाजूने केलेल्या उपाययोजना अन्नधान्याच्या किमतीतील वाढ कमी करण्यास उपयुक्त ठरतील. आरबीआयने किमान डिसेंबर 2023 पर्यंत व्याजदर थांबवण्याची अपेक्षा आहे. गेल्या तीन महिन्यांत घाऊक बाजारात टोमॅटोच्या किमतीत अभूतपूर्व उडी मारली गेली आहे, 1,400 टक्क्यांहून अधिक वाढून ते 140 रुपये प्रति किलोच्या विक्रमी उच्चांकावर पोहोचले आहेत.
या प्रचंड वाढीमुळे घरे आणि रेस्टॉरंटमध्ये टोमॅटोची खरेदी कमी झाली आहे. रॉयटर्सच्या अहवालानुसार, भारतातील टोमॅटोचा तिसरा सर्वात मोठा उत्पादक असलेल्या कर्नाटकातील शेतकरी अपुरा पाऊस, उच्च तापमान आणि पिकावर परिणाम करणाऱ्या विषाणूचा प्रादुर्भाव यासारख्या प्रतिकूल घटकांना भाव वाढवतात.
कमी किंवा जास्त पाऊस
याशिवाय त्या काळात भाव घसरल्याने टोमॅटोची लागवड मागील वर्षीच्या तुलनेत कमी झाली होती. 200 एकर शेतजमीन असलेले शेतकरी श्रीनाथ गौडा म्हणाले की, उत्पादनाच्या तुलनेत हा पुरवठा केवळ 30 टक्के आहे. मान्सूनचा भारतातील वेगवेगळ्या प्रदेशात वेगवेगळ्या पिकांवर परिणाम झाला आहे. भाजीपाला उत्पादक महत्त्वाच्या असलेल्या उत्तर आणि पश्चिम विभागातील राज्यांमध्ये सरासरीपेक्षा 90 टक्के जास्त पाऊस झाला आहे. दुसरीकडे, काही पूर्वेकडील आणि दक्षिणेकडील राज्यांमध्ये 47 टक्क्यांपर्यंत कमी पाऊस झाला, ज्यामुळे दुष्काळी परिस्थिती निर्माण झाली. यावर प्रकाश टाकताना हवामान खात्याच्या एका अधिकाऱ्याने सांगितले की, काही राज्यांमध्ये बराच काळ पाऊस पडला नाही, मात्र अवघ्या एका आठवड्यात एका महिन्याइतका मुसळधार पाऊस पडला.
जुलैमध्ये सर्वोच्च असेल वर्षातील महागाईचा दर
रॉयटर्सने वृत्त दिले की एचएसबीसीच्या अर्थशास्त्रज्ञांनी अलीकडील नोटमध्ये म्हटले आहे की पुरवठ्यातील व्यत्यय आणि अन्नधान्याच्या किमतीत वाढ झाल्यामुळे किरकोळ चलनवाढीचा दर जुलैमध्ये 6.5 टक्क्यांपर्यंत पोहोचण्याची अपेक्षा आहे, जी या वर्षातील सर्वोच्च पातळी असेल आणि भारतीय रिझर्व्ह बँक 2. टक्के असेल. 6 टक्के उद्दिष्ट मर्यादेपेक्षा जास्त असेल.
अहवालानुसार, RBI 2024 च्या मध्यापर्यंत व्याजदर उच्च ठेवेल. पुण्याच्या पश्चिम शहरातील भाजीपाला व्यापारी राजेंद्र सूर्यवंशी म्हणाले की, जूनमध्ये पेरलेल्या पिकांचा पुरवठा येत्या काही आठवड्यांत वाढायला हवा, परंतु किंमत कमी करण्यासाठी हे पुरेसे नाही. सूर्यवंशी म्हणाले की किमतीतील सुधारणा सप्टेंबरपासून सुरू होईल आणि ऑक्टोबरमध्ये आपण किमती सामान्य पातळीवर येताना पाहू शकतो.