इंडियन स्पेस रिसर्च ऑर्गनायझेशन (ISRO) 2024 मध्ये गगनयान मोहीम सुरू करणार आहे. त्याची तयारी सुरू आहे. गुरुवारी, इस्रोने या मोहिमेत वापरल्या जाणाऱ्या प्रणोदन प्रणालीशी संबंधित दोन चाचण्या घेतल्या, त्या यशस्वी ठरल्या. या मोहिमेत सहभागी होणाऱ्या अंतराळवीरांना गगनौट म्हटले जाईल. इस्रोच्या अधिकृत वेबसाइटनुसार, गगनयान मोहिमेअंतर्गत, 3 गगनौटना 3 दिवस अंतराळात पाठवले जाईल आणि समुद्रात उतरवून परत आणले जाईल.
अंतराळात पृथ्वीपासून 400 किमी उंचीवर पोहोचण्याचे गगनयानचे लक्ष्य आहे. या मोहिमेसाठी अंतराळवीरांची निवड करण्याचे काम भारतीय हवाई दलाला देण्यात आले होते. या प्रकल्पासाठी 10 हजार कोटी रुपये जाहीर करण्यात आले. चांद्रयान-3 नंतर इस्रोची गगनयान मोहीम अनेक अर्थाने भारतासाठी खास असेल, जाणून घ्या गगनयान मिशन काय आहे, त्याची तयारी कशी आहे आणि ती काय आहे आणि चांद्रयान-3 सोबत त्याचे काय कनेक्शन आहे.
गगनयान मोहिम म्हणजे काय?
या मोहिमेद्वारे इस्रो मानवी अंतराळयान पृथ्वीच्या खालच्या कक्षेत (LEO) पाठवणार आहे. मानवांना पृथ्वीच्या खालच्या कक्षेत पाठवणे आणि त्यासाठी स्वदेशी क्षमता विकसित करणे हे इस्रोचे उद्दिष्ट आहे.
त्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर तयारी करण्यात आली आहे. इस्रोचा दावा आहे की सुरक्षेच्या दृष्टीने या मोहिमेसाठी जाणाऱ्या अंतराळवीरांना पृथ्वीवर मिळते, तशी लाईफ सपोर्ट सिस्टीम दिली जाईल. त्यांच्या सुरक्षेसाठी विशेष काळजी घेण्यात येईल. मिशन सुरू करण्यापूर्वी अनेक चाचण्या करून त्यांची सुरक्षा तपासली जाईल. यामध्ये एअर ड्रॉप टेस्ट (IADT), पॅड अॅबॉर्ट टेस्ट (PAT) आणि टेस्ट व्हेईकल (TV) फ्लाइटचा समावेश आहे. अंतराळवीरांना घेऊन जाण्यासाठी ही मोहीम कितपत सक्षम आहे, हे या चाचण्यांचे निकालच सांगतील.
इस्रोने ट्विट करून दिली चाचणी यशस्वी झाल्याची माहिती
कशी सुरु आहे मोहिमेची तयारी?
या मोहिमेसाठी अंतराळवीरांची तयारी पूर्ण झाली आहे. इस्रोच्या चांद्रयान-3 च्या तयारीत महत्त्वाची भूमिका आहे. गगनयान कॅप्सूल अवकाशात पाठवण्याची तयारी सुरू आहे. चांद्रयान-3 लाँच व्हेईकल मॉड्यूल म्हणजेच LVM-3 (LVM-3) मधून सोडण्यात आले आहे.
आता LVM-3 ची सुधारित आवृत्ती गगनयान लाँच करण्यासाठी वापरली जाईल. यामागेही एक खास कारण आहे. वास्तविक, अंतराळवीरांसह गगनयान सोडण्यासाठी जड रॉकेटची आवश्यकता असेल, सध्या देशात LVM-3 पेक्षा जास्त विश्वासार्ह आणि जड रॉकेट नाही.
सध्या LVM-3 च्या यशाचा दर 100 टक्के आहे. हे बऱ्याच मानवी रेटेड सिस्टमसह सुसज्ज आहे. सोप्या भाषेत समजायचे झाले तर याचा अर्थ माणसाला अंतराळात नेत असताना रॉकेट किती प्रमाणात तयार असावे आणि कसे असावे. ते किती प्रमाणात सुरक्षित असावे? काही अडचण आल्यास रॉकेटने तेथे मिशन त्वरित थांबवावे.
इस्रोचे प्रमुख डॉ. एस. सोमनाथ यांनी गगनयानच्या प्रक्षेपण वाहनाचे रेटिंग पूर्ण झाल्याची पुष्टी केली आहे. यामध्ये वापरलेले प्रोपल्शन मॉड्युल, सॉलिड, लिक्विड आणि क्रायोजेनिक मॉड्युल्स तपासण्यात आले आहेत. आता रॉकेटच्या दुसऱ्या भागाची चाचणी सुरू आहे.
तीन टप्प्यात पूर्ण केली जाईल ही मोहिम
गगनयान मोहीम तीन टप्प्यात पूर्ण होणार आहे. पहिला टप्पा मानवरहित असेल. दुसऱ्या टप्प्यात हा रोबोट मिशनवर पाठवण्यात येणार आहे. निकाल आणि सुरक्षेच्या बाबींवर लक्ष ठेवून सर्व काही ठीक असल्यास तिसऱ्या टप्प्यात तीन अंतराळवीर पाठवले जातील.