IB आणि RAW करतात वेगवेगळे काम, जाणून घ्या दोघांमध्ये काय आहे फरक ?

शत्रूला दूर ठेवण्यासाठी जगभरातील देश त्यांच्या बजेटचा एक महत्त्वाचा भाग देशाच्या सुरक्षेवर गुंतवतात. या रकमेतून एकतर शस्त्रे खरेदी केली जातात किंवा देशाच्या सुरक्षेला हातभार लावणाऱ्या अशा संघटना तयार केल्या जातात, अमेरिकेची सीआयए, रशियाची केजीबी, इस्रायलची मोसाद अशा संघटना आहेत. भारतातही, IB, RAW सारख्या मोठ्या गुप्तचर संस्था आहेत, ज्यांना आधीच देशाकडे जाणारा धोका जाणवू शकतो. अर्थात, दोन्ही एजन्सीचा उद्देश एकच आहे, पण त्यांची काम करण्याची पद्धत खूप वेगळी आहे. चला समजून घेऊया कसे ते?

इंटेलिजन्स ब्युरो म्हणजे काय
इंटेलिजन्स ब्युरो म्हणजेच आयबीकडे देशातील अंतर्गत सुरक्षेची जबाबदारी आहे, ही एजन्सी गृह मंत्रालयाच्या अंतर्गत काम करते. IB ची स्थापना 1887 मध्ये सेंट्रल स्पेशल ब्रँच म्हणून झाली, 1920 मध्ये तिचे नाव बदलून इंटेलिजन्स ब्युरो असे करण्यात आले. राष्ट्रीय सुरक्षेच्या हालचालींवर लक्ष ठेवणे हे त्यांचे मुख्य काम आहे. विशेष म्हणजे आयबीची गणना जगातील सर्वात जुन्या गुप्तचर संस्थांमध्ये केली जाते.

रिसर्च अँड एनालिसिस विंगबद्दल जाणून घ्या
स्थापनेच्या वेळी, IB कडे देशाच्या अंतर्गत आणि बाह्य गुप्तचरांची जबाबदारी होती, 1968 मध्ये, IB ला फक्त अंतर्गत सुरक्षेसाठी तयार करण्यात आले आणि नवीन रिसर्च अँड एनालिसिस विंग म्हणजेच RAW ची स्थापना करण्यात आली. खरे तर 1962 आणि 1965 च्या युद्धात भारताला आवश्यक असलेली गुप्तचर माहिती आयबी गोळा करू शकली नाही. त्यामुळे RAW ची स्थापना झाली. गुप्तचर माहिती गोळा करून RAW थेट भारतीय लष्कराला अहवाल देते. विशेषतः चीन आणि पाकिस्तानच्या कारवायांवर लक्ष ठेवणे हे त्याचे मुख्य काम आहे.

हा आहे RAW आणि IB मधील फरक
RAW ही देशाची विश्लेषण शाखा आहे, जी बाह्य धोक्यांपासून चेतावणी देते, तर IB चे काम अंतर्गत धोक्यांची गुप्त माहिती गोळा करणे आहे. आयबी दहशतवादविरोधी, काउंटर इंटेलिजन्स, सीमावर्ती भागातील गुप्तचर माहिती गोळा करते, तर रॉ शेजारील देशांच्या गुप्त कारवायांची माहिती गोळा करते. IB गृह मंत्रालयाला अहवाल देत असताना, RAW थेट पंतप्रधान कार्यालयाच्या अंतर्गत ठेवले जाते.

अशा प्रकारे केली जाते नियुक्ती
IB आणि RAW ची स्वतःची भरती स्केल आहे, विशेषत: IB मध्ये पोस्ट केलेले अधिकारी भारतीय पोलिस सेवा, ED आणि आर्मी मधून घेतलेले आहेत, तर RAW कडे भरतीसाठी स्वतःचे कॅडर आहे, जे RAS म्हणून ओळखले जाते. मात्र, जेव्हा RAW ची स्थापना झाली तेव्हा त्यात लष्कर, पोलीस आणि इतर संघटनांमधील उच्च श्रेणीतील अधिकारीही घेतले गेले.