हिंदू धर्मात गुरूला खूप मोठा मान दिला गेला आहे. सनातन परंपरेत गुरूचे किती महत्त्व आहे, याचा अंदाज तुम्ही यावरूनही लावू शकता की, संपूर्ण जगाचा कारभार चालवणाऱ्या त्या गोविंदापेक्षा त्यांना श्रेष्ठ दर्जा देण्यात आला आहे. कारण गोविंदांना ओळखणारा कोणी असेल तर तो गुरु आहे. दरवर्षी आषाढ पौर्णिमेचा पवित्र सण या गुरूच्या पूजेसाठी साजरा केला जातो. या दिवशी लोक आपल्या गुरूवर श्रद्धा आणि प्रेम व्यक्त करतात आणि त्यांची पूजा करतात, परंतु जर एखाद्याला गुरु नसेल, तर त्याने काय करावे? गुरूच्या अनुपस्थितीत कोणाची पूजा करावी ते जाणून घेऊया.
हिंदू मान्यतेनुसार जीवनगुरू माणसाला अंधारातून बाहेर काढतात आणि प्रकाशाकडे घेऊन जातात. गुरु ही अशी व्यक्ती आहे जी एकाच ठिकाणी राहून अनेकांना त्यांच्या गंतव्यस्थानापर्यंत पोहोचवते. तो माणसाला योग्य आणि चुकीचा फरक सांगून जीवनाचा योग्य मार्ग दाखवतो आणि त्याला त्याचे ध्येय साध्य करण्याचे ज्ञान देतो. गुरू जीवनातील धर्म, संस्कृती इत्यादींचे ज्ञान देतात. गुरू आपल्याला ते ज्ञान देतात, जे चोर कधीही चोरू शकत नाही. सनातनच्या परंपरेनुसार, जीवनाशी संबंधित कोणतीही अध्यात्मिक साधना असो किंवा कोणतेही उपासना कार्य असो, ते गुरुशिवाय यशस्वी होऊ शकत नाही.
शोधूनही जर तुम्हाला गुरु सापडला नाही, तर तुम्ही त्या व्यक्तीची पूजा करावी, ज्याने तुम्हाला जन्म दिलाच, पण या जन्मात चालणे, बसणे, बोलणे इ.चा पहिला धडा शिकवला. गुरूचे स्थान नक्कीच वर आहे, पण त्याहूनही वर आई-वडिलांचे स्थान आहे, ज्याची प्रदक्षिणा केल्याने श्री गणेशाची प्रथम पूजा होते. यातही आईच सर्वोपरि आहे, कारण ती आपल्या मुलांना चांगले संस्कार देऊन उत्तम व्यक्ती बनवते. अशा वेळी जर गुरु नसेल, तर आईची पूजा करावी.
सनातन परंपरेत जीवनाशी संबंधित सर्व समस्यांचे समाधान सांगितले आहे. जर तुमच्याकडे गुरू नसेल, तर मनुष्याने आपल्या प्रमुख देवतेला आपला गुरु मानून गुरुपौर्णिमेच्या दिवशी त्याची पूजा करावी. हिंदू मान्यतेनुसार, गुरुपौर्णिमेच्या दिवशी, गुरुच्या अनुपस्थितीत, प्रथम उपासक भगवान श्री गणेश, दृश्य देवता भगवान सूर्य, भगवान शिव, ज्यांना लोककल्याणाची देवता मानले जाते, भगवान श्री विष्णू, जगाचा स्वामी, भगवान श्री कृष्ण, शक्ती किंवा शक्ती. कलियुगातील देवता भगवान श्री हनुमान यांना गुरु मानून त्यांची पूजा करता येते.
(येथे दिलेली माहिती ही धार्मिक श्रद्धा आणि सार्वजनिक समजुतींवर आधारित आहे, त्यासाठी कोणताही शास्त्रीय पुरावा नाही. सर्वसामान्य जनतेचे हित लक्षात घेऊन ती येथे सादर केली आहे.)