भारतातून आलेला योग, आता जगभर लोकप्रिय झाला आहे. जगातील सर्व देशांतील लोकांनी योगाचे फायदे स्वीकारले आहेत. भगवान बुद्ध, महावीर यांच्याशिवाय आधुनिक भारतीय योगगुरूंचा योगाबद्दलचा संदेश परदेशी भूमीवर परदेशी लोकांपर्यंत पोहोचला, तेव्हा पाश्चिमात्य देशांना योगाचे जीवनातील महत्त्व समजले आणि हेच कारण आहे की आजच्या तारखेत परदेशी लोकही आपापल्या देशातील लोकांना योग शिकवत आहेत.
भारतातील प्रसिद्ध योगगुरू तिरुमलाई कृष्णमाचार्य, स्वामी शिवानंद सरस्वती, महर्षी महेश योगी, स्वामी रामा, बीकेएस अय्यंगार, स्वामी कवलयानंद, कृष्णा पट्टाभी जोइस, जग्गी वासुदेव, परमहंस योगानंद आणि स्वामी रामदेव यांनी जगभरातील लाखो लोकांना योगाची ओळख करून दिली आहे. ज्याचा परिणाम अनेक देशांमध्ये दिसून येत आहे.
जगप्रसिद्ध महिला योगगुरू
सर्वप्रथम, जगप्रसिद्ध महिला योग शिक्षिका यूजीन पीटरसनबद्दल बोलूया. त्यांचा जन्म रशियामध्ये 1899 साली झाला. गुरुदेव रवींद्रनाथ टागोर यांची पुस्तके वाचल्यानंतर त्यांनी वयाच्या अवघ्या 15 व्या वर्षी भारतात येण्याचा निर्णय घेतला. बीकेएस अय्यंगार यांच्याकडून योग शिकल्या. भारतात राहत असताना त्यांनी आपले नाव बदलून इंदिरा देवी ठेवले. पण नंतर त्या चीन आणि अमेरिकेत गेल्या.
यूजीन पीटरसन यांनी अमेरिकेत योग शाळा उघडली आणि समाजातील मोठ्या व्यक्तींना योग शिकवायला सुरुवात केली. अमेरिकेनंतर त्या चीन, ऑस्ट्रिया आणि अनेक युरोपीय देशांमध्ये योग शिकवून जगप्रसिद्ध झाल्या. या कारणास्तव त्यांना ‘लेडी ऑफ योगा’ म्हटले गेले. 1987 मध्ये त्यांना आंतरराष्ट्रीय योग महासंघाचे अध्यक्ष बनवण्यात आले. 2002 मध्ये वयाच्या 102 व्या वर्षी त्यांचे निधन झाले.
महेश योगी यांचा ट्रान्सेंडेंटल ध्यान योग
त्यांच्याप्रमाणेच इतर अनेक योग गुरूंनी योग आणि ध्यानाला जगभरात लोकप्रिय करण्यात मोलाचे योगदान दिले आहे. महर्षी महेश योगी यांनी जगाचे लक्ष ध्यानाकडे वेधले होते. ते छत्तीसगडचे रहिवासी होते, पण त्यांची कीर्ती जागतिक दर्जाची होती. त्यांनी स्वामी ब्रह्मानंद सरस्वती यांच्याकडून शिक्षण घेतले. आध्यात्मिक योग आणि ध्यानाची दीक्षा घेतली.
1957 मध्ये त्यांनी योग आणि ध्यानासाठी जगभर प्रवास केला. त्यांच्या मिशनला बीटल्स या रॉक ग्रुपकडूनही खूप पाठिंबा मिळाला. यानंतर, योगासह, त्यांनी नेदरलँडसह पाश्चिमात्य देशांशी अतींद्रिय ध्यानाने संपर्क साधला. आपल्या कर्तृत्वामुळे महेश योगी भारतापेक्षा पाश्चात्य देशांमध्ये प्रसिद्ध आहेत.
अनेक परदेशी गुरूंनी मिळवली प्रसिद्धी
योग आणि ध्यानाचा सराव आज जगात मोठ्या प्रमाणात लोकप्रिय होत आहे आणि त्यामुळे जगातील सर्व देशांमध्ये योगगुरूंनी प्रशिक्षण संस्था सुरू केल्या आहेत. सर्वात मनोरंजक गोष्ट म्हणजे अनेक परदेशी योगगुरूंनी करिअर म्हणून या क्षेत्रात मोठे यश संपादन केले आहे.
भारतीय वंशाचे बिक्रम चौधरी हे अमेरिकेतील बिक्रम योगाचे संस्थापक आहेत. वादात अडकण्यापूर्वी त्यांची जगभरात 600 हून अधिक योग केंद्रे होती. एकट्या अमेरिकेत त्यांचे 330 योग स्टुडिओ होते, त्यापैकी 86 कॅलिफोर्नियामध्ये होते. योग प्रशिक्षणामुळे ते 75 मिलियन डॉलर्सचे मालक बनले.
त्याचप्रमाणे अनुसारा योगाचे संस्थापक जॉन फ्रेंड हे अतिशय लोकप्रिय योग शिक्षक आहेत. जगभरात प्रसिद्धी मिळवली. तिच्या व्यतिरिक्त, तारा स्टाइल्स ही एक मॉडेल बनलेली योग प्रशिक्षक आहे. तिचा दर्जा जगातील सर्वात श्रीमंत आणि प्रभावशाली योग प्रशिक्षकांमध्ये आहे. त्यांनी जगभरातील अनेक योग शिक्षकांना शिकवले आहे. लठ्ठपणा दूर करण्यासाठी त्यांनी अमेरिकेतील सुमारे 22000 शाळांमध्ये योगाचे प्रशिक्षण दिले आहे.
ऑस्ट्रेलियातही झाली योगाची भरभराट
डंकन पीक हे 2004 मध्ये पॉवर लिव्हिंग ऑस्ट्रेलियाचे संस्थापक आहेत आणि ऑस्ट्रेलियामध्ये त्यांचे एकूण 8 योग स्टुडिओ आहेत. डंकन पीकने त्याच्या स्टुडिओद्वारे 1000 योग शिक्षकांना प्रशिक्षण दिले आहे.
दुसरीकडे, शॉन कॉर्न एक योग प्रशिक्षक आहे, जी दीर्घकाळ कार्यकर्ता देखील आहे. ती चिल्ड्रेन ऑफ द नाईटची निर्माती, युथएड्स आणि ऑफ द मॅट, इनटू द वर्ल्डसाठी राष्ट्रीय योग राजदूत आहे. या महिलेने योग कलेत प्रभुत्व मिळवले आहे.