सायकल अगरबत्ती ही आज देशात एक लोकप्रिय ब्रँड बनली आहे, पण ज्या व्यक्तीने ती येथे आणण्यासाठी मेहनत घेतली आहे, ती म्हणजे एन रंगाराव. त्यांनी आपल्या क्षमतेच्या जोरावर 7000 कोटींची कंपनी बनवली. एन. रंगाराव यांचे बालपण खूप वंचिततेत गेले.
लहानपणी ते स्वतः त्यांच्या अभ्यासाचा खर्च उचलत असत. यासाठी ते बिस्किटे विकायचे, एन रंगाराव यांनी आपल्या विलक्षण कौशल्याने हे स्थान कसे मिळवले ते आम्ही तुम्हाला सांगणार आहोत.
एन रंगाराव यांचा जन्म 1912 मध्ये झाला. ते एका सामान्य कुटुंबातून आले होते. त्यांचे वडील शिक्षक होते, पण ते 6 वर्षांचे असताना त्यांच्या कुटुंबावर दु:खाचा डोंगर कोसळला. वडिलांच्या निधनानंतर कुटुंबाची जबाबदारी त्यांच्यावर आली. त्यांना अभ्यासात प्रचंड रस होता, पण त्यांची आर्थिक परिस्थिती अतिशय बिकट होती. पण एन रंगाराव यांनी हार मानली नाही, त्यांनी शिक्षण सुरू ठेवण्यासाठी त्यांच्या शाळेबाहेर बिस्किटे विकण्यास सुरुवात केली. बिस्किटे विकून कमावलेल्या पैशातून ते त्यांची फी तर भरायचेच, पण उरलेले पैसे घर चालवण्यासाठी देत असे.
एन रंगाराव यांचा 1930 मध्ये विवाह झाला. यानंतर ते नोकरीच्या शोधात अरुवकांडू येथे गेले. तेथील एका कारखान्यात ते कारकून म्हणून काम करू लागले. पण त्यांना ही नोकरी आवडली नाही आणि 1948 मध्ये त्यांनी नोकरी सोडली. यानंतर त्यांनी व्यवसाय करण्याचा निर्णय घेतला. एन रंगाराव यांनी व्यवसाय करण्यासाठी दागिने विकले. अवघ्या 4000 रुपयांपासून त्यांनी व्यवसाय सुरू केला. यानंतर त्यांनी मागे वळून पाहिले नाही.
एन रंगाराव यांनी अतिशय विचारपूर्वक अगरबत्तीला सायकल असे नाव दिले. खरे तर ते व्यवसाय करू लागल्यावर ते सायकलवर अगरबत्ती विकायचे. त्यांना विश्वास होता की हे एक अतिशय सामान्य नाव आहे आणि लोकांना ते सहजपणे समजू शकेल. महिलांना रोजगार देण्यासाठी त्यांच्याकडून अगरबत्ती बनवण्याचे काम करून घेतले. कंपनीच्या नावाने त्यांनी एनआर ग्रुपही सुरू केला.
1980 मध्ये त्यांचे निधन झाले. त्यांच्या मृत्यूनंतर व्यवसायाची सूत्रे त्यांच्या मुलांकडे आली. ते यशस्वीपणे हा व्यवसाय चालवत आहेत. सध्या कंपनीचा व्यवसाय 7 हजार कोटी रुपयांवर पोहोचला आहे. आज त्यांचा व्यवसाय 65 देशांमध्ये पसरलेला आहे. अमिताभ बच्चन आणि सौरव गांगुली यांसारखे प्रसिद्ध लोक सायकल अगरबत्तीचे ब्रँड अॅम्बेसेडर आहेत.