ओडिशातील बालासोर येथे शुक्रवारी संध्याकाळी झालेल्या रेल्वे अपघातातील मृतांची संख्या 230 च्या पुढे गेली आहे. तर 900 हून अधिक लोक जखमी झाले आहेत. शुक्रवारी संध्याकाळी कोरोमंडल एक्सप्रेस आधी रुळावरून घसरली आणि नंतर मालगाडीच्या इंजिनवर चढली. यानंतर हावडा-बेंगळुरू एक्स्प्रेस त्याच्या बोगीला धडकली. पीएमओने रेल्वे अपघातात मृत्युमुखी पडलेल्यांच्या नातेवाईकांना 2 लाख रुपये, तर जखमींना प्रत्येकी 50 हजार रुपये देण्याची घोषणा केली आहे. याशिवाय रेल्वे मंत्रालयाकडून मृतांच्या कुटुंबीयांना प्रत्येकी 10 लाखांची आर्थिक मदत देण्याची घोषणा करण्यात आली आहे. रेल्वे अपघातांच्या प्रकरणांमध्ये भरपाईबाबत सुधारणा करण्यात आल्या आहेत.
रेल्वे अपघात आणि अपघात (भरपाई) दुरुस्ती नियम सांगतात की याशी संबंधित अनेक प्रकरणांमध्ये, नुकसान भरपाईची प्रारंभिक रक्कम 4 लाख रुपयांवरून 8 लाख रुपये करण्यात आली आहे. जाणून घ्या, रेल्वे अपघाताच्या वेगवेगळ्या प्रकरणांमध्ये रेल्वेकडून किती नुकसान भरपाई दिली जाते.
जर एखाद्या व्यक्तीची दृष्टी गेली असेल किंवा श्रवणशक्ती कमी झाली असेल, तर त्याला 8 लाख रुपयांची भरपाई दिली जाईल. दुसरीकडे चेहरा विद्रूप झाला, तरी तेवढीच रक्कम भरपाई म्हणून दिली जाते. याशिवाय, दुखापतीच्या तीव्रतेनुसार जखमी प्रवाशाला 32,000 ते 8 लाख रुपयांपर्यंतची नुकसानभरपाई दिली जाते.
रेल्वे कायदा, 1989 च्या 13 व्या अध्यायात असे नमूद केले आहे की अपघातामुळे एखाद्या प्रवाशाचा मृत्यू झाल्यास आणि गंभीर शारीरिक इजा झाल्यास रेल्वे विभाग जबाबदार असते. ट्रेनमध्ये काम करताना अपघात, प्रवासी वाहतूक करणाऱ्या गाड्यांमधील टक्कर किंवा प्रवाशांना घेऊन जाणारी ट्रेन रुळावरून घसरल्यास जखमींना भरपाई दिली जाते.
आत्महत्येचा प्रयत्न, स्वत:ला झालेली इजा, बेकायदेशीर कृत्यामुळे झालेली दुखापत, अस्वस्थ मनाने कोणतेही कृत्य करून स्वत:ला इजा पोहोचविल्यास नुकसान भरपाई दिली जात नाही.
भरपाई मिळण्याची प्रक्रिया
- रेल्वे कायदा, 1989 च्या कलम 125 अन्वये, पीडित व्यक्ती किंवा मृत व्यक्तीचे आश्रित रेल्वे क्लेम ट्रिब्युनल (RCT) कडे भरपाईसाठी अर्ज करू शकतात.
- पॅसेंजर ट्रेनचा अपघात किंवा अनुचित घटना घडल्यानंतर ताबडतोब नोंदी संबंधित RCT खंडपीठाकडे उपलब्ध करून द्याव्यात, जे जखमी आणि मृतांचे सर्व तपशील मिळवू शकतात आणि दावेदारांना अर्ज पाठवू शकतात.
- दावे सादर केल्यावर त्यांची चौकशी केली जाते. प्रकरणांचा जलद निपटारा करण्यासाठी रेल्वे RCT ला सर्व शक्य सहकार्य करते.
- RCT कडून नोटीस मिळाल्यापासून 15 दिवसांच्या आत अशा प्रकरणांमध्ये रेल्वेला लेखी निवेदन द्यावे लागते.
- दाव्याच्या रकमेच्या मंजुरीनंतर 15 दिवसांच्या आत जारी केलेल्या किंवा पाठवलेल्या धनादेशाच्या तपशीलाची पुष्टी केली जाते. मुख्य हक्क अधिकाऱ्यांना 8 लाख रुपयांपर्यंतच्या अपघाती नुकसान भरपाईचे दावे निकाली काढण्याचे अधिकार आहेत.
- अर्जदाराचे राहण्याचे ठिकाण किंवा प्रवाशाने तिकीट खरेदी केलेले ठिकाण किंवा जिथे अपघात किंवा अनुचित घटना घडली, ते ठिकाण अर्जात नमूद करावे.
- RCT समोर दाखल केलेल्या दाव्याच्या याचिकांसाठी प्रति प्रकरण जास्तीत जास्त तीन तहकूब करण्याची परवानगी आहे. RCT समोर दाखल केलेल्या खटल्याच्या शेवटच्या सुनावणीच्या 21 दिवसांच्या आत पूर्ण करणे आवश्यक आहे.
- भारतीय रेल्वेची वेबसाइट www.indianrailways.gov.in अपघातांच्या संदर्भात भरपाईच्या दाव्यांबाबत नियम आणि प्रक्रिया देते. अर्ज करण्यासाठीचे विविध स्वरूप येथून डाउनलोड केले जाऊ शकतात.