‘कॅप्टन कूल’चा संघ चेन्नई सुपर किंग्सने IPL-2023 चे विजेतेपद पांचव्यांदा पटकावले आहे. यासोबतच संघ आणि त्याच्या खेळाडूंवरही पैशांचा पाऊस पडला आहे. पण तुम्हाला माहीत आहे का की, आयपीएलमधील संघांची कमाई कशी होते? त्यामागे काय आहे अर्थशास्त्र?
आयपीएल आता केवळ भारतातीलच नव्हे तर जगातील सर्वात महागड्या आणि फायदेशीर क्रीडा स्पर्धांपैकी एक आहे. यामुळेच आयपीएलमध्ये खेळण्यासाठी देश-विदेशातील खेळाडू नेहमीच तयार असतात. शेवटी, पैसा कोणाला आवडत नाही?
आता चेन्नई सुपर किंग्सने IPL-2023 ची फायनल जिंकल्यानंतर 20 कोटींची बक्षीस रक्कम थेट चेन्नई सुपर किंग्जच्या खात्यात जाईल. असो, चेन्नई सुपर किंग्ज ही आयपीएलमधील सर्वात मौल्यवान फ्रँचायझींपैकी एक आहे. 2022 मध्ये त्यांचे मूल्यांकन $ 1.15 अब्ज (सुमारे 94 अब्ज रुपये) होते. ही भारतातील पहिली युनिकॉर्न स्पोर्ट्स कंपनी आहे.
आता बक्षीस रकमेव्यतिरिक्त, चेन्नई सुपर किंग्जला आयपीएल स्पर्धेचे आयोजन करणाऱ्या बीसीसीआयच्या कमाईतही वाटा मिळेल. बीसीसीआयचा सर्व फ्रँचायझी संघांसोबत केंद्रीय करार महसूल पूल शेअरिंग करार आहे. BCCI शीर्षक प्रायोजक, प्रसारण हक्क, OTT स्ट्रीमिंग अधिकार विकून पैसे कमवते.
यातील मोठा भाग, सुमारे 50 टक्के, सर्व फ्रँचायझी संघांमध्ये वितरित केला जातो. आता चेन्नई सुपर किंग्ज आयपीएल 2023 चा विजेता बनला आहे, बीसीसीआयच्या 48,000 कोटी रुपयांच्या केंद्रीय महसुलातील सर्वाधिक वाटा त्यांना मिळेल.
बीसीसीआयच्या या उत्पन्नाव्यतिरिक्त, मग तो चेन्नई सुपर किंग्ज असो किंवा इतर कोणताही संघ, त्याचे स्वतःचे उत्पन्नाचे स्रोत देखील आहेत. यामध्ये, ब्रँड प्रायोजकत्वातून पैसे येतात, जे संघाच्या कमाईच्या 20 ते 30 टक्के उत्पन्न करतात. आता जर आपण चेन्नई सुपर किंग्जचे घेतले तर त्याचा टायटल स्पॉन्सर TVS आहे.
याशिवाय, टीम रिलायन्स जिओ, एस्ट्रल पाईप्स आणि निप्पॉन पेंट्स इत्यादींच्या प्रायोजकत्वातून देखील कमाई करते. त्याच वेळी, रेडिओ भागीदारी आणि सोशल मीडिया भागीदारी देखील उत्पन्न देते. यामध्येही, संघाच्या जर्सीवर ब्रँडचा लोगो आणि बाकी कार्यक्रम जितका मोठा असेल तितका संघाला अधिक महसूल मिळतो. दुसरीकडे, ब्रँड प्रायोजकत्व डीलची किंमत संघाच्या ब्रँड मूल्यानुसार ठरवली जाते.
आयपीएल संघही त्यांच्या मालाची विक्री करतात. यामध्ये टीम जर्सी, कॅप्स, स्पोर्ट्स ऍक्सेसरीज इत्यादींची विक्री होते. ही थेट संघाची कमाई आहे. प्रत्येक संघाचे स्वतःचे होम क्रिकेट ग्राउंड असताना, जिथे सामन्याच्या तिकीट विक्रीतून मिळणारी कमाई देखील त्यांच्या खात्यात जाते. तिकीट विक्रीतून मिळणाऱ्या उत्पन्नाचा काही भाग संबंधित राज्यातील क्रिकेट असोसिएशनला जातो. अशाप्रकारे, आयपीएल संघाच्या उत्पन्नापैकी 10 ते 20 टक्के उत्पन्न या दोन विभागांतून येते.