कथा रॉयल एनफिल्डची, महायुद्धादरम्यान होती शान की सवारी, कसा बनला भारताचा जागतिक बाइक ब्रँड ?


जगातील एक मोटरसायकल जी अभिमानाची सवारी मानली जाते, तिचे नाव आहे रॉयल एनफिल्ड. तिची सुरुवात 1892 मध्ये इंग्लंडमध्ये झाली. मग ते अल्बर्ट इडी आणि रॉबर्ट वॉकर स्मिथ यांनी लॉन्च केले. पण आजच्या तारखेला त्याचे उत्पादन भारतात होते. सुरुवातीच्या टप्प्यात ही कंपनी रॉयल स्मॉल आर्म्स फॅक्टरीसाठी बंदुकांचे वेगवेगळे भाग बनवत असे.

1899 मध्ये या कंपनीने चारचाकी सायकल आणि नंतर कारही बनवल्या, पण कंपनीला यश मिळाले नाही. न्यू एनफिल्ड सायकल कंपनीचे मोठे नुकसान झाले. त्यानंतर कंपनीने कारचा व्यवसाय दुसऱ्या व्यावसायिकाला विकला आणि स्वत:ला मोटारसायकलपुरते मर्यादित केले.

रॉयल एनफिल्डचे भव्य स्वरूप हे त्याच्या लोकप्रियतेचे सर्वात मोठे रहस्य आहे. ती चालवताना मर्दानीपणा दिसून येतो. 1914 मध्ये, रॉयल एनफिल्डला सर्वात मोठा फायदा झाला, जेव्हा ब्रिटीश युद्ध विभागाने महायुद्धादरम्यान मोठी ऑर्डर दिली. कारण ब्रिटनने पहिल्या महायुद्धात मोटारसायकल वापरण्याचा निर्णय घेतला होता.

ब्रिटननंतर, माजी सोव्हिएत सरकारनेही रॉयल एनफिल्डसाठी मोठ्या प्रमाणात ऑर्डर देण्याचा निर्णय घेतला. दोन्ही देशांच्या ऑर्डरमुळे रॉयल एनफिल्ड मोटारसायकली जगभरात प्रचंड लोकप्रिय झाल्या आणि जेव्हा दुसऱ्या महायुद्धाची वेळ आली तेव्हा पुन्हा एकदा मोठ्या ब्रिटिश ऑर्डरने रॉयल एनफिल्डला आकाशात बसवले.

रॉयल एनफिल्डने स्वातंत्र्यानंतर दोन वर्षांनी 1949 मध्ये भारतीय बाजारपेठेत प्रवेश केला. हे ऐतिहासिक वळण ठरले. मोटारसायकलची बांधणी आणि मजबूतपणा कोणाचीही मने जिंकत असे. जेव्हा भारत सरकारने आपल्या सैन्यासाठी आणि पोलिसांसाठी वापरण्याचा निर्णय घेतला, तेव्हा ते भारतात तितकेच लोकप्रिय झाले.

1955 मध्ये रॉयल एनफिल्डने रॉयल एनफिल्ड इंडियाची स्थापना केली आणि मद्रास मोटर्ससोबत भागीदारी सुरू केली. सुरुवातीला, कंपनी इंग्लंडमधून भाग आयात करत असे, परंतु 1962 पासून तिने भारतात उत्पादन सुरू केले.

नंतरच्या काळात अनेक ब्रँडच्या मोटारसायकली भारतीय बाजारपेठेत आल्या. यातील काही हलक्या आकाराच्या होत्या, तर काही किमतीच्या दृष्टीने सर्वसामान्यांच्या आर्थिक क्षमतेच्या बाजूने होत्या. यामुळे रॉयल एनफिल्डचा बाजार थंडावला आहे. रस्त्यावर कमी दृश्यमान झाल्या. काही निवडक लोकच ते चालवताना दिसले.

अशा परिस्थितीत आयशर मोटर्सचे मालक सिद्धार्थ लाल पुढे आले आणि त्यांनी रॉयल एनफिल्डला नवसंजीवनी दिली. खरंतर त्यांना मोटारसायकलची खूप आवड होती. सिद्धार्थ लाल यांना विश्वास होता की तो रॉयल एनफिल्डला खूप यशस्वी आणि फायदेशीर ब्रँड बनवू शकतो.

त्यामुळे त्यांनी आयशर मोटर्ससोबत रॉयल एनफिल्ड वाचवण्यासाठी पुढाकार घेतला. रॉयल एनफिल्ड वाचवण्याच्या सिद्धार्थ लालच्या निर्णयाशी बोर्डाच्या सर्व सदस्यांनी सहमती दर्शवली. कंपनीचे व्यवस्थापकीय संचालक सिद्धार्थ लाल यांना रॉयल एनफिल्डमधील यशाबद्दल 2018 साठीचा EY उद्योजक पुरस्कार देण्यात आला. त्यापूर्वी 2015 मध्ये रॉयल एनफिल्डला सर्वोत्कृष्ट मार्केटिंगसाठी पुरस्कार मिळाला होता.

रॉयल एनफिल्डचे केवळ भारतातच नाही, तर जगभरात चाहते आहेत. सध्या ही मोटरसायकल 50 हून अधिक देशांमध्ये विकली जाते. ज्यामध्ये अमेरिका, दक्षिण आफ्रिका, फ्रान्स, रशिया, जपान, ऑस्ट्रेलिया इ. कारण रॉयल एनफिल्डच्या सर्व बाईक आता भारतात तयार झाल्या आहेत

आजपर्यंत रॉयल एनफिल्डची मदर कंपनी आयशर मोटर्सची एकूण किंमत दहा हजार कोटी आहे. दुसरीकडे, रॉयल एनफिल्डला गेल्या वर्षी 2022 मध्ये 657 कोटींचा नफा झाला होता.